Γιατί οι σούπερ πλούσιοι θέλουν περισσότερα χρήματα

Το 2018 θεωρήθηκε ως μια από τις χειρότερες χρονιές για τις αγορές μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση που ξέσπασε το 2008 με την κατάρρευση της Lehman Brothers. Παρόλα αυτά τα τελευταία 10 χρόνια και ενώ πολλές χώρες βυθίζονταν στην ύφεση, οι περιουσίες εκτοξεύτηκαν.

Ο αριθμός των εκατομμυριούχων και δισεκατομμυριούχων παγκοσμίως αυξήθηκε και μαζί τους και ο αριθμός εκείνων που διαθέτουν τεράστια ποσά έτοιμα να τα διαθέσουν σε high end προϊόντα. Όμως η δίψα για την απόκτηση περισσότερων χρημάτων δεν δείχνει να ικανοποιείται. Από την στιγμή που το επόμενο εκατομμύριο που θα κερδίσουν δεν πρόκειται να προκαλέσει κάποια σημαντική αλλαγή στη ζωή τους, τότε τι είναι αυτό που κάνει τους σούπερ πλούσιους να κυνηγάνε περισσότερο πλούτο;

Ο Μάικλ Νόρτον, καθηγητής του Harvard Business School που έχει μελετήσει τις συνδέσεις μεταξύ ευτυχίας και πλούτου, σημειώνει πως υπάρχουν δυο καίρια ερωτήματα που κάνουν οι άνθρωποι στους εαυτούς τους για να αποφασίσουν αν είναι ικανοποιημένοι στη ζωή τους. «Είμαι καλύτερα τώρα απ’ ότι ήμουν πριν;» και «Τα πηγαίνω καλύτερα από άλλους ανθρώπους;». Ερωτήματα που μπορεί να περιστρέφονται γύρω από τον πλούτο, αλλά εφαρμόζονται επίσης και σε άλλα ζητήματα που προβληματίζουν τον μέσο άνθρωπο όπως το ύψος και η ελκυστικότητα.

Το πρόβλημα όμως σύμφωνα με τον κ. Νόρτον είναι πως «πολλά πράγματα που πραγματικά μετράνε στη ζωή είναι δύσκολο να τα μετρήσουμε. Οπότε αν θες να είσαι καλός γονιός είναι δύσκολο να το γνωρίζεις αν είσαι τώρα καλύτερος γονιός από ότι ήσουν ένα χρόνο πριν και είναι επίσης δύσκολο να ξέρεις αν είσαι καλύτερος γονιός από τον γείτονα».

Οπότε οι άνθρωποι στρέφονται σε συγκριτικά μεγέθη που μπορούν να ποσοτικοποιηθούν. Σύμφωνα με τον Νόρτον «τα χρήματα αποτελούν εξαιρετικό παράδειγμα» και συμπληρώνει πως «αν χρειαστεί να αναρωτηθώ αν τα πηγαίνω καλύτερα από ότι ήμουν, τότε το εύκολο πράγμα να αναρωτηθείς είναι αν βγάζω περισσότερα χρήματα ή αν το σπίτι μου είναι πλέον μεγαλύτερο ή αν έχω στην κατοχή μου περισσότερα σπίτια από όσα είχα πριν».

Η ενστικτώδης προδιάθεση να μετράμε και να συγκρίνουμε, δεν εξαφανίζεται αμέσως μόλις κάποιος αποκτήσει ένα απίστευτο ποσό χρημάτων. Όπως υπογραμμίζει ο Νόρτον « το πρόβλημα βρίσκεται στο ερώτημα αν τα πηγαίνω καλύτερα από ότι ήμουν. Είναι το μοναδικό που κινητοποιεί τους ανθρώπους να κινηθούν μόνο προς τα πάνω». Αν μια οικογένεια αποκτήσει 50 εκατομμύρια δολάρια και μετακομίσει σε μια πολύ πλούσια γειτονιά, τότε θα αισθάνονται λιγότερο πλούσιοι σε σχέση με το αν παρέμεναν στη προηγούμενη γειτονιά που έμεναν όταν έβγαζαν απλά μερικές χιλιάδες δολάρια. Γι αυτό και αλλάζουν συνεχώς οι στόχοι σε σχέση με τα χρήματα και την ευτυχία.

Σε νεότερη έρευνα που πραγματοποίησε νωρίτερα στο 2018 ο καθηγητής του Harvard Business School, ερωτήθηκαν περισσότερα από 2.000 άτομα που έχουν περιουσία τουλάχιστον 1 εκατ. δολαρίων, για το πόσο ευτυχισμένοι είναι από το 1 έως το 10 και πόσα περισσότερα χρήματα θα χρειαζόντουσαν για να φτάσουν το 10. Τα αποτελέσματα ήταν πραγματικά απογοητευτικά.

Ο καθηγητής μετά λύπης σημείωσε πως «σχεδόν όλοι απάντησαν πως θα ήθελαν να έχουν τουλάχιστον τα διπλάσια, τριπλάσια χρήματα για να αισθάνονται τελείως χαρούμενοι». Ακόμα ένα αξιοσημείωτο της έρευνας που πραγματοποιήθηκε είναι πως οι πλούσιοι ερωτηθέντες από την Ολλανδία, ζήτησαν να λάβουν 46 ευρώ για κάθε συμπληρωμένο ερωτηματολόγιο, παρά το γεγονός ότι απλές έρευνες με ανθρώπους μέσου και χαμηλού εισοδήματος μπορεί να στοιχίσουν μέχρι και 1 ευρώ ανά άτομο.

Ο Τζέφρι Γουίντερς καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Northwestern University υπογραμμίζει πως πέραν της κοινωνικής σύγκρισης, οι υπερβολικά πλούσιοι άνθρωποι συνήθως κινητοποιούνται να αποκτήσουν περισσότερα χρήματα από την έξαψη που προσφέρει το να πολλαπλασιάζεις την περιουσία κάνοντας επενδύσεις ή αγοράζοντας επιχειρήσεις.

Όπως σημειώνει ο καθηγητής: «Ο μέσος άνθρωπος συνδέει την ευτυχία του με το χρήμα, όταν μπορεί να πληρώσει την δόση του δανείου, τα δίδακτρα των παιδιών του, την ασφάλεια υγείας και το φαγητό της οικογένειας. Να εκπληρώσει τις βασικές του ανάγκες. Οι πολύ πλούσιοι από την πλευρά τους χρησιμοποιούν τα χρήματα τους για να βγάζουν απλά περισσότερα χρήματα». Συμπληρώνει επίσης πως «για τους υπερβολικά πλούσιους οι στόχοι αλλάζουν, καθώς δεν υπάρχει όριο στο τι μπορεί να αποκτήσουν. Κάθε εκατομμυριούχος κάθε φορά που κερδίζει ακόμα περισσότερα χρήματα είναι ενθουσιασμένος».

Η Μπρουκ Χάρινγκτον, καθηγήτρια του Copenhagen Business School που έχει κάνει μελέτες πάνω στους υπερβολικά πλούσιους σημειώνει πως το ερώτημα που βασανίζει αυτή την ομάδα ανθρώπων δεν είναι το «Αν έχω αρκετά για να αγοράσω αυτό το ακριβό αντικείμενο που θέλω, αλλά αναρωτιούνται αν έχω τόσα περισσότερα χρήματα από τους ανθρώπους με τους οποίους συγκρίνω τον εαυτό μου». Όπως επισημαίνει η κα. Χάρινκτον « δεν πρόκειται για την πραγματοποίηση ενός παιδικού ονείρου με την αγορά ενός σκάφους. Το να αισθάνεσαι πλούσιος είναι πάντα σε σύγκριση με άλλους που θεωρούνται στην ίδια κατηγορία τουλάχιστον με εσένα. Οπότε το ερώτημα δεν είναι αν θέλουν να αγοράσουν κάτι, αλλά αναρωτιούνται αν αυτό που θα αγοράσουν θα διατηρήσει το στάτους τους».

Την ίδια στιγμή που περισσότεροι από 1,4 δισ. άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση στην υγεία, και 45 εκατομμύρια άνθρωποι είναι κυριολεκτικά σκλάβοι και αναβιώνουν τα σκλαβοπάζαρα σε διάφορες γωνιές του πλανήτη, οι σούπερ πλούσιοι συγκρίνουν τις περιουσίες τους στα πάρτι και στήνουν παρτίδες πόκερ τζογάροντας απίστευτα ποσά, απλά για να νιώσουν την έξαψη πως κέρδισαν παραπάνω χρήματα εις βάρος κάποιου άλλου υπερ πλούσιου από την ομήγυρη...