Marvel: Από το χείλος του γκρεμού, στην παγκόσμια καταξίωση

Η σύγχρονη τέχνη και η ποπ κουλτούρα έχασαν πριν από μερικές ημέρες μία εμβληματική προσωπικότητα από το χέρι της οποίας ξεπήδησε ένας ολόκληρος κόσμος από υπερ-ήρωες.

Ο θάνατος του Stan Lee σε ηλικία 95 ετών προκάλεσε παγκόσμια συγκίνηση. Ακόμα και άνθρωποι που δεν γνώριζαν τον ίδιο είχαν οπωσδήποτε έρθει σε επαφή με ένα από τα δημιουργήματά του. Είναι μάλλον αδύνατο να υπάρχει άνθρωπος που δεν έχει συναντήσει κάπου, σε κάποια αντικείμενο ή σε μία ταινία, τον Spiderman, τον Hulk, τον Captain America, τους X-Men και τόσους ακόμα από το «σύμπαν» που δημιούργησε ο Lee για λογαριασμό της Marvel, της εταιρείας που κυριολεκτικά πήγε στην Κόλαση και επέστρεψε.

Η δεκαετία του '80 επιφύλαξε μια άνθηση για τα κόμικς, με χιλιάδες ανθρώπους σε όλο τον κόσμο να τα συλλέγουν μανιωδώς. Οι ψύχραιμοι αναλυτές λένε πως αυτή η έκρηξη ήταν αποτέλεσμα του χρόνου. Οι 30ρηδες και 40ρηδες εκείνης της εποχής είχαν μεγαλώσει με τα φτηνά περιοδικά της δεκαετίας του '40 και του '50 και τώρα τα αναζητούσαν, ψάχνοντας μάλλον και κάτι που να θυμίζει τα παιδικά τους χρόνοια.

Σε αυτό το περιβάλλον, η Marvel ήταν αυτό που λέμε «μαγαζί γωνία» με έναν στρατό ηρώων σε απίθανες περιπέτειες.

Ο ανταγωνισμός ήταν έντονος και όλοι ήθελαν να προσελκύσουν αναγνώστες και, κυρίως, συλλέκτες που αγόραζαν πολλαπλά το ίδιο τεύχος για να συλλέξουν φιγούρες και αναμνηστικές κάρτες. Όλοι ήταν ευχαριστημένοι μέχρι που συνέβη αυτό που με τη σημερινή μας γνώση θα θεωρούσαμε αναμενόμενο. Το κοινό «μπούκωσε», το ενδιαφέρον του για τις φιγούρες και τις κάρτες άρχισε να φθίνει και η πλημμυρίδα των τίτλων προκάλεσε το αντίθετο από το επιθυμητό αποτέλεσμα. Ο κόσμος σταμάτησε να αγοράζει. Η φούσκα είχε μεγαλώσει, κάποιοι μάλιστα την παρομοίασαν με την μανία για τις τουλίπες που είχε καταλάβει τους Ολλανδούς 380 χρόνια πριν και η οποία ήταν η πρώτη καταγεγραμμένη περίπτωση επενδυτικής φούσκας. Όπως και αυτή της τουλίπας, η φούσκα των κόμικς έσπασε με πάταγο.

Η Marvel βρέθηκε σε ελεύθερη πτώση, τα οικονομικά προβλήματα άρχισαν να διογκώνονται στη δεκαετία του '90 και σαν να μην έφταναν αυτά, η φτώχεια έφερε και γκρίνια μεταξύ των μετόχων. Δίπλα στα οικονομικά προβλήματα ήρθαν και οι νομικές διαμάχες και το μέλλον της Marvel προδιαγραφόταν δυσοίωνο. Όπως περίπου στις περιπέτειες κάποιου ήρωά της που χτυπημένος από τον κακό της ιστορίας απέχει ελάχιστα από το να δεχτεί το τελειωτικό χτύπημα.

Μέχρι που από τα βαριά σύννεφα εμφανίστηκαν οι πρώτες αχτίδες του ήλιου.

Η απόφαση της Marvel να μεταφέρει τους ήρωές της από το χαρτί πρώτα στην τηλεόραση και μετά στη μεγάλη οθόνη αποδείχτηκε το σωσίβιο που τα προηγούμενα χρόνια ματαίως αναζητούσε.

Τα πρώτα βήματα ήταν διστακτικά και δεν απέφεραν πολλά κέρδη, καθώς οι ταινίες γυρίστηκαν με τη συνεργασία μεγάλων στούντιο του Χόλιγουντ. Το Blade με πρωταγωνιστή τον Γουέσλι Σνάιπς έκανε μεν τζίρο 70 εκατ. δολαρίων αλλά στο ταμείο της Marvel μπήκαν μόλις 25.000 δολάρια, καλύτερα βέβαια από το μηδέν αλλά όπως και να το δει κανείς ήταν ψίχουλα.

Το καλό νέο ήταν πως η Marvel είχε βγει από τη δύσκολη θέση στην οποία είχε βρεθεί στις αρχές της δεκαετίας του '90 και στις αρχές του 21ου αιώνα άρχισε να συζητά μια τολμηρή ιδέα. Αν όμως αποτύγχανε θα έχανε πάρα πολλά.

Η Marvel απευθύνθηκε στην Merrill Lynch ζητώντας χρηματοδότηση για την ανεξάρτητη παραγωγή ταινιών, χωρίς δηλαδή τη συνδρομή των «μεγάλων» του Χόλιγουντ. Η τράπεζα δέχθηκε να δώσει 525 εκατ. δολάρια σε βάθος επταετίας αλλά ζήτησε από την Marvel να βάλει ενέχυρο τα... παιδιά της.

Έτσι, ενεχυριάστηκαν μεταξύ άλλων ο Thor και ο Captain America. Αν το εγχείρημα αποτύγχανε, αν τα νέα κεφάλαια εξανεμιζόταν, αν ο κόσμος δεν έδειχνε το προσδοκώμενο ενδιαφέρον, οι χαρακτήρες θα περνούσαν στον έλεγχο της Merrill Lynch. Μπορείτε να φανταστείτε τον Thor πίσω από ένα... τραπεζικό γκισέ να μετράει χαρτονομίσματα; Ή τον Captain America να πουλάει επενδυτικά προγράμματα και στεγαστικά δάνεια;

Ευτυχώς οι άνθρωποι της Marvel ήξεραν τι έκαναν. Ή, ευτυχώς, οι θεοί ήταν με το μέρος τους, μην ξεχνάτε άλλωστε πως βρισκόμαστε σε έναν κόσμο λίγο διαφορετικό από τον δικό μας. Τα νέα κεφάλαια που προέκυψαν από τον δανεισμό χρησιμοποιήθηκαν για την επαναγορά των ηρώων που στο μεταξύ είχαν πουληθεί από την Marvel σε άλλους εκδότες. Η παλιοπαρέα άρχισε να οργανώνεται ξανά. Μετά;

Μετά οι μηχανές πήραν μπρος και ξεκίνησαν τα γυρίσματα του Iron Man που εξελίχθηκε σε μια τεράστια εμπορική επιτυχία. Από εκεί και μετά «γεννήθηκε» το κινηματογραφικό σύμπαν της Marvel. Ενας ολόκληρος κόσμος από ήρωες που όμως έχουν ανθρώπινα χαρακτηριστικά. Δεν είναι αλάνθαστοι, δεν είναι άτρωτοι, είναι ένας από εμάς που κάποια στιγμή βρίσκονται να κάνουν αυτό το πολύ παραπάνω που λυγίζει τους νόμους της Φύσης. Που νομίζουν πως πια ο κόσμος είναι δικός τους και πως θα τον γοητεύσουν ή θα τον δαμάσουν μέχρι που αντιλαμβάνονται πως τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα και πως πρέπει να κάνουν κάτι παραπάνω ίσως από ό,τι μπορούν, ώστε το Καλό να νικήσει. Ίσως γι'αυτόν τον λόγο το σύμπαν της Marvel να είναι τόσο δημοφιλές. Ισως γι'αυτό οι φανατικοί οπαδοί χειροκροτούν κάθε φορά που το λογότυπο της Marvel εμφανίζεται στη μεγάλη οθόνη της κινηματογραφικής αίθουσας και παραμένουν καρφωμένοι στις θέσεις τους στο τελετουργικό των τίτλων τέλους περιμένοντας μια γεύση, ένα μίνι τρέιλερ, από την επόμενη ταινία.

Οι στενοί και οι λιγότερο στενοί φίλοι της Marvel και των ηρώων της ξέρουν πως τα πράγματα πια δεν θα είναι ίδια, αφού ο Stan Lee δεν θα κάνει πια κάποιο από τα δημοφιλή -cameo- περάσματά του από τις ταινίες . Αλλά λίγο πολύ όλοι λένε πως το πνεύμα του θα είναι εκεί γύρω.

Σήμερα η Marvel είναι μέρος του ομίλου της Disney μετά από μία θεαματική εξαγορά ύψους 4,3 δισ. δολαρίων του 2009. Η Marvel συνεχίζει να φτιάχνει ιστορίες.

Τον Απρίλιο του 2018 η εταιρεία έγραψε ιστορία, αφού τα έσοδα από το πρώτο Σαββατοκύριακο προβολής της ταινίας Avengers: Infinity War στις ΗΠΑ έφτασαν τα 248 εκατ. δολάρια. ξεπερνώντας το ρεκόρ που κατείχε από το 2015 το Star Wars: The Force Awakens. Η εταιρεία της δημοφιλούς σειράς των Πολέμων των Άστρων, η Lucasfilm, συνεχάρη δημόσια την Marvel για αυτή την επίδοση με μια φωτογραφία όπου ένα... φωτόσπαθο παραδίδεται στο χέρι του Iron Man.

Χωρίς τον Stan Lee ίσως να είναι διαφορετικά. Αλλά οι ιστορίες θα συνεχιστούν για αρκετό καιρό ακόμα...