Το σπασμένο ελατήριο της ελληνικής οικονομίας
Ομολογώ ότι ήμουν από αυτούς που πίστευαν στη θεωρία του ελατηρίου. Πίστευα δηλαδή, ότι μετά τη βουτιά του ΑΕΠ κατά -25% την περίοδο 2009 – 2013, η οικονομία θα έκανε ένα ριμπάουντ, ένα ισχυρό τίναγμα προς τα πάνω έστω και βραχυπρόθεσμα.
Μια άνοδο αντίδραση - ανακούφιση λόγω της άρσης της αβεβαιότητας, της κατάρρευσης των «εναλλακτικών» βεβαιοτήτων (ότι θα μας δώσουν τα λεφτά γιατί δεν τους συμφέρει να διαλύσουμε το ευρώ), του τερματισμού της κουβέντας περί Grexit και του δραστικού περιορισμού του πολιτικού κινδύνου. Ο μηχανισμός του ελατηρίου – όταν κάτι πιέζεται απότομα θα υπάρξει αντίδραση χωρίς να αλλάξει κάτι ουσιαστικό.
Ωστόσο το ελατήριο δεν δούλεψε και τρία χρόνια μετά το δραματικό 2015 δεν φαίνεται να υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες να δούμε το ριμπάουντ. Το ελατήριο μάλλον έσπασε.
Τι φταίει για την αδυναμία ισχυρής ανάκαμψης; Πολλά. Οι δεκαοχτώ μήνες που σπαταλήθηκαν μετά το 2015 (με την κυβέρνηση να συνεχίζει να «διαπραγματεύεται» τις αξιολογήσεις διατηρώντας συνθήκες αβεβαιότητας στην οικονομία και αποδυναμώνοντας περαιτέρω τις ήδη εξασθενημένες επιχειρήσεις και επαγγελματίες. Η αρπαχτική φορολόγηση που διαλύει την παραγωγική βάση για να μπορεί ο πρωθυπουργός να πανηγυρίζει για τα υπερ-πλεονάσματα και να μοιράζει επιδόματα – ελεημοσύνη στους πολίτες.
Όταν μια επιχείρηση για να δώσει ένα μισθό 1.500 ευρώ πρέπει να πληρώσει σχεδόν άλλα τόσα σε ασφαλιστικές εισφορές, φόρους και πολλά άλλα όχι μόνο δεν δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας αλλά τις μειώνει. Ή βρίσκει εξωτερικούς συνεργάτες σε χώρες όπως Βουλγαρία ή Ρουμανία ή Κύπρο από τους οποίους αγοράζει ειδικές υπηρεσίες.
Ακόμα χειρότερα πολλές εταιρείες που δεν μπορούν ή και δεν θέλουν να επωμισθούν το δυσθεώρητο κόστος βρίσκουν τρόπους και αλλάζουν φορολογική έδρα. Σε όλα αυτά πρέπει να προστεθεί η αδυναμία του τραπεζικού συστήματος, το οποίο δεν μπορεί να ανακάμψει και να αντιμετωπίσει το μέγα θέμα των «κόκκινων» δανείων σε ένα αναιμικό μακροοικονομικό περιβάλλον, η δημόσια διοίκηση που αδυνατεί να διεκπεραιώσει τα στοιχειώδη – όχι να προσελκύσει επενδυτές, θεσμούς διαλυμένους που δεν δημιουργούν καμία εμπιστοσύνη και ένα πολιτικό προσωπικό που δουλεύει για το κόμμα και καθόλου για τη χώρα.
Κάπως έτσι, η παρατεταμένη συμπίεση φαίνεται πώς έχει παραμορφώσει -ίσως και σπάσει το ελατήριο, μετατρέποντας τις μεγάλες απώλειες του ΑΕΠ ως το νέο σημείο ισορροπίας της οικονομίας. Η οικονομία δεν υποχωρεί άλλο, αλλά δεν μπορεί και να εισέλθει σε έναν ενάρετο κύκλο ισχυρής ανάπτυξης.