Τα κραχ του Χρηματιστηρίου που έμειναν στην ιστορία
Όταν λέμε κραχ σε ένα Χρηματιστήριο εννοούμε ότι μέσα σε μία συνεδρίαση ο δείκτης έχει καταγράψει απώλειες τουλάχιστον 10%. Επίσης, κραχ αποκαλούμε και μία ξαφνική πτώση ή έντονη διακύμανση, που προκαλεί ανησυχίες για την επόμενη μέρα.
Διαβάστε παρακάτω τα σημαντικότερα κραχ της αμερικανικής αγοράς, τα οποία συχνά επηρέασαν και τον υπόλοιπο πλανήτη.
Η οικονομική ζημιά που προκλήθηκε από τον «Πανικό του 1907» οδήγησε στην ίδρυση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας και στην αύξηση της επίβλεψης της κυβέρνησης στις χρηματιστηριακές αγορές.
Τότε μία ομάδα επενδυτών δανείστηκε από τράπεζες για να χρηματοδοτήσει τις μετοχές της United Copper Company. Υπό το βάρος της κερδοσκοπίας, οι μετοχές της United Copper Company και άλλων εταιρειών κατέρρευσαν καταγράφοντας απώλειες 15% έως 20%. Η εμπιστοσύνη στις τράπεζες κατέρρευσε επίσης και ο κόσμος έσπευσε να τραβήξει τα χρήματα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να καταρρεύσουν κάποιες τράπεζες και κάποιες επενδυτικές εταιρείες, ενώ πολλά στελέχη απολύθηκαν ή παραιτήθηκαν. Οι εταιρείες δεν μπορούσαν να πάρουν δάνεια, με αποτέλεσμα πολλές να χρεοκοπήσουν επίσης.
Για περίπου μία δεκαετία, το Χρηματιστήριο ανέβαινε διαρκώς. Η υπερπαραγωγή αγαθών και η οικονομική άνθηση της δεκαετίας του ’20 έκανε τους καταναλωτές να αυξήσουν τα χρέη τους και να πιστέψουν ότι ο δείκτης θα ανέβαινε επ’ αόριστον. Τελικά, όμως, κάποιοι επενδυτές αποφάσισαν να ρευστοποιήσουν τα κέρδη τους. Ο δείκτης υποχώρησε στις 24, ανέβηκε ελαφρώς και στις 28 και 29 Οκτωβρίου βρέθηκε σε ελεύθερη πτώση. Ο Dow Jones υποχώρησε κατά 25% και, τελικά, η αγορά έχασε το 85% της αξίας της.
Το κραχ του 1929 δεν έφερε τη Μεγάλη Ύφεση, όμως ήταν ένα εναρκτήριο λάκτισμα για το τι έρχεται. Το bank run που ακολούθησε οδήγησε τράπεζες σε χρεοκοπία, με αποτέλεσμα οι καταθέτες να χάσουν τις οικονομίες τους. Χωρίς τράπεζες, οι επιχειρήσεις άρχισαν να καταρρέουν, με αποτέλεσμα να υπάρχουν ελλείψεις και σε διάφορα αγαθά. Το 25% των Αμερικανικών κατέληξαν άνεργοι και πάμφτωχοι. Το ΑΕΠ υποχώρησε κατά 30% και η κρίση επεκτάθηκε και σε άλλες περιοχές, κυρίως στην Ευρώπη.
Η δραματική πτώση των τιμών πετρελαίου και οι εντεινόμενη ένταση μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν έσπειραν απαισιοδοξία στις αγορές. Τότε είχαν μόλις ξεκινήσει οι ηλεκτρονικές συναλλαγές, με συνέπεια να δίνονται ευκολότερα αγορές, όμως αυτό διευκόλυνε και το σταμάτημα της διαπραγμάτευσης όταν άρχισε η μεγάλη πτώση. Ο Dow και ο S&P 500 υποχώρησαν κατά 20% και ο Nasdaq κατά 11%.
Ευτυχώς, αυτό το κραχ δεν οδήγησε σε ύφεση. Όμως, έκανε πολλούς να συνειδητοποιήσουν το πόσο στενή είναι η σχέση μεταξύ των αγορών. Η αμερικανική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς εισήγαγε ασφαλιστικές δικλείδες, ενώ η Ομοσπονδιακή Τράπεζα, υπό τον Άλαν Γκρίνσπαν, διασφάλισε τη ρευστότητα.
Η αγορά ακινήτων και η χρηματιστηριακή αγορά της Ιαπωνίας χτυπούσαν ρεκόρ κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980. Προς το τέλος της δεκαετίας εμφανίστηκε και η κερδοσκοπία και το 1992 η φούσκα έσκασε παρασύροντας τους δείκτες.
Ο Nikkei έχασε σχεδόν τη μισή του αξία και μετά πυροδοτήθηκε μία μικρή ύφεση. Δεν υπήρξαν χρεοκοπίες επιχειρήσεων, όμως η κυβέρνηση της χώρας αποφάσισε να επιβάλει κανονισμούς στο χρηματοοικονομικό σύστημα.
Υπό την πίεση του μεγάλου δανεισμού σε αμερικανικά δολάρια, η Ταϊλάνδη είδε το νόμισμά της να διολισθαίνει κατά 20% στις 2 Ιουλίου του 1997, προκαλώντας χρεοκοπίες που τελικά επηρέασαν ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ασίας. Πτώση κατέγραψαν και άλλα Ασιατικά νομίσματα.
Τη δεκαετία του ’90, με το Ίντερνετ να φέρνει επανάσταση στην επαγγελματική και προσωπική ζωή των ανθρώπων, οι εταιρείες εκτοξεύθηκαν με κάποιες τεχνολογικές μετοχές να καταγράφουν κέρδη που ξεπέρασαν ακόμα και 2.500%. οι επενδυτές συμμετείχαν μαζικά στις δημόσιες εγγραφές, όμως μάλλον δεν συνειδητοποιούσαν ότι οι εταιρείες δεν ήταν πάντα βιώσιμες. Όταν το κατάλαβαν άρχισαν να πουλούν, με αποτέλεσμα ο Nasdaq να χάσει πάνω από το 75% της αξίας του από τον Μάρτιο του 2000 έως τον Οκτώβριο του 2002.
Όπως ήταν φυσικό, πολλές επιχειρήσεις χρεοκόπησαν, ενώ δεν ήταν λίγες οι μεγάλες τεχνολογικές επιχειρήσεις που υπέστησαν σημαντική ζημιά.
Στις αρχές του 21ου αιώνα, ο τομέας των ακινήτων ήταν στα καλύτερά του. Ψάχνοντας, λοιπόν, κέρδη από προμήθειες οι τράπεζες έδιναν χρήματα σε αγοραστές που δεν θα μπορούσαν να καλύψουν τη δόση τους. Οι επενδυτές αγόραζαν τα δομημένα ομόλογα που βασίζονταν σε αυτά τα δάνεια. Τελικά, συνέβη το αναπόφευκτο: οι δανειολήπτες σταμάτησαν να πληρώνουν, οι τιμές των ακινήτων υποχώρησαν και, φυσικά, οι επενδύσεις στα δομημένα ομόλογα κατέρρευσαν. Το 2008, η Wall Street άρχισε να πέφτει και στις αρχές Σεπτεμβρίου είχε υποχωρήσει κατά περίπου 20%. Στις 15 Σεπτεμβρίου χρεοκόπησε η Lehman για να εκτονωθεί η κρίση και ο Dow έχασε 500 μονάδες. Η Lehman δεν ήταν ο μόνος γίγαντας που κατέρρευσε, το ίδιο συνέβη και με την Bear Stearns και άλλες εταιρείες. Η ανεργία στις ΗΠΑ πλησίασε το 10%, η πτώση επεκτάθηκε στις αγορές σε ολόκληρο τον κόσμο και, φυσικά, η Ευρώπη δεν έμεινε ανεπηρέαστη, καθώς είδε επίσης τις τράπεζές της να φτάνουν στα πρόθυρα της χρεοκοπίας και να χρειάζονται διάσωση.
Στις αρχές της χρονιάς που μόλις έφυγε, ο COVID-19 είχε επεκταθεί στην Κίνα, στη συνέχεια στην Ευρώπη – με πρώτη την Ιταλία – και στις ΗΠΑ, όπου εστιατόρια και άλλες δραστηριότητες που δεν είναι απαραίτητες έκλεισαν για να σταματήσει η επέκταση της πανδημίας. Όσο οι επενδυτές συνειδητοποιούσαν τη ζημιά, τόσο έπεφταν οι αγορές. Στις 16 Μαρτίου, που ανακοινώθηκε το υποχρεωτικό κλείσιμο, ο Dow Jones υποχώρησε κατά περίπου 13% και ο S&P 500 κατά 12%.
Οι επιχειρήσεις που παλεύουν να επιβιώσουν αναγκάστηκαν να απολύσουν και κάποιες οδηγήθηκαν στη χρεοκοπία. Ο τομέας της εστίασης, των ταξιδιών, τα ξενοδοχεία, οι αεροπορικές εταιρείες και πολλοί άλλοι τομείς υπέστησαν τεράστιες απώλειες, που ίσως χρειαστεί να περάσουν χρόνια για να ξεπεραστούν.