Εκτιμήσεις σοκ του Economist για τον πραγματικό αριθμό των θανάτων από κορωνοϊό στην Ευρώπη

Τα επίσημα στοιχεία θανάτων λόγω Covid-19 πιθανότατα υποεκτιμούν τον πραγματικό αριθμό των θυμάτων της πανδημίας, όπως επισημαίνει το τελευταίο τεύχος του περιοδικού «Economist», επειδή συνήθως περιλαμβάνουν μόνο όσους πέθαναν από τη νόσο σε νοσοκομείο, αλλά όχι όσους πέθαναν από την ίδια νόσο εκτός νοσοκομείου, συνήθως χωρίς να έχουν κάνει καν τεστ προηγουμένως.

Συχνά η πραγματική αιτία ενός εξωνοσοκομειακού θανάτου, αν δηλαδή πρόκειται για περιστατικό Covid-19, παίρνει αρκετό χρόνο μέχρι να προσδιορισθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες, με αποτέλεσμα να προκαλείται μια μικρή ή μεγάλη χρονική υστέρηση στα στατιστικά δεδομένα.

Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της Κίνας, η οποία αναθεώρησε ξαφνικά χθες κατά 50% τους θανάτους από Covid-19 στη Γουχάν, στο επίκεντρο της πανδημίας, από 2.579 σε 3.869, προσθέτοντας άλλα 1.290 θύματα. Ο νέος κατά πολύ αυξημένος απολογισμός περιλαμβάνει, σύμφωνα με τις κινεζικές αρχές, ασθενείς που δεν είχαν εισαχθεί σε νοσοκομεία αλλά πέθαναν σπίτι τους, περιστατικά που δεν είχαν καταγραφεί, λάθη κ.α.

Ένας τρόπος να εκτιμήσει κανείς καλύτερα τον αριθμό των νεκρών, σύμφωνα με το βρετανικό περιοδικό, είναι να λάβει υπόψη του την «υπερβάλλουσα θνησιμότητα», δηλαδή την απόκλιση ανάμεσα στο συνολικό αριθμό των ανθρώπων που πέθαναν από οποιαδήποτε αιτία σε μια περίοδο σε μια χώρα, σε σχέση με τον ιστορικό μέσο όρο θανάτων για την ίδια χώρα και την ίδια περίοδο στο παρελθόν. Όμως τέτοια στατιστικά αργούν να παρουσιασθούν, με την χρονική υστέρηση να ξεπερνά ακόμη και το ένα έτος σε μερικές χώρες.

Μερικές εθνικές στατιστικές υπηρεσίες πάντως ήδη έδωσαν στη δημοσιότητα στοιχεία ολικής θνησιμότητας έως το τέλος Μαρτίου φέτος. Στην Ιταλία και στην Ολλανδία εμφανίζεται μια αύξηση θανάτων υπερδιπλάσια σε σχέση με τους ενδονοσοκομειακούς θανάτους που καταγράφουν τα επίσημα στοιχεία για θανάτους Covid-19 την ίδια περίοδο.

Αυτό σημαίνει ότι π.χ. στην Ιταλία, όπου οι καταγεγραμμένοι θάνατοι από τη νόσο έχουν ξεπεράσει τους 22.700, ο πραγματικός αριθμός ίσως είναι τουλάχιστον διπλάσιος. Ο δήμαρχος του Μπέργκαμο, της πιο «χτυπημένης» περιοχής από τον κορονοϊό, έχει ήδη πει ότι τα επίσημα στοιχεία είναι απλώς «η κορυφή του παγόβουνου, καθώς πάρα πολλά θύματα δεν περιλαμβάνονται στις επίσημες αναφορές, επειδή πεθαίνουν στο σπίτι τους».

Στην Ιταλία ο επίσημος αριθμός νεκρών Covid-19 περιλαμβάνει μόνο όσους είχαν προηγουμένως διαγνωσθεί θετικοί για κορωνοϊό. Σύμφωνα με υπολογισμούς του Economist, η σύγκριση των επίσημων αυτών στοιχείων για το Μπέργκαμο έως το τέλος Μαρτίου (περίπου 4.000 νεκροί) με τα στοιχεία θνησιμότητας της στατιστικής υπηρεσίας της χώρας για την ίδια περίοδο στο Μπέργκαμο (τουλάχιστον 9.000 περισσότεροι θάνατοι σε σχέση με το παρελθόν), καταλήγει σε μια εκτίμηση ότι ο πραγματικός αριθμός θανάτων από τη νόσο είναι περίπου 120% μεγαλύτερος.

Ο αντίστοιχος υπολογισμός για την Ισπανία, η οποία επισήμως έχει ξεπεράσει τους 20.000 νεκρούς, καταλήγει στην εκτίμηση ότι ο πραγματικός αριθμός των θυμάτων είναι περίπου 60% μεγαλύτερος, δηλαδή η υποεκτίμηση είναι μικρότερη (η μισή) σε σχέση με την Ιταλία. Έως τις 31 Μαρτίου τα θύματα ήσαν περίπου 8.000 στη χώρα, ενώ οι θάνατοι από οποιασδήποτε αιτία ήσαν 13.000 περισσότεροι από ό,τι στο παρελθόν.

Περίπου ανάλογη (60%) εκτιμάται ότι είναι η υποεκτίμηση στη Γαλλία, όπου στις 3 Απριλίου τα επίσημα θύματα από Covid-19 ήσαν περίπου 5.000 (σήμερα πια είναι σχεδόν 18.700), ενώ την ίδια ημερομηνία στις αρχές Απριλίου οι «παραπανίσιοι» θάνατοι από κάθε αιτία ήσαν σχεδόν 8.000 περισσότεροι σε σχέση με το προηγούμενο διάστημα.

Στην Ολλανδία η υποεκτίμηση των θανάτων Covid-19 μπορεί να είναι ακόμη μεγαλύτερη και από την Ιταλία, φθάνοντας το 140%, καθώς στις 5 Απριλίου οι επίσημοι θάνατοι από τη νόσο ήσαν περίπου 1.700 (σήμερα αγγίζουν τις 3.500), ενώ οι υπερβάλλοντες θάνατοι από οποιαδήποτε αιτία ήσαν 4.000.

Στην Αγγλία μέχρι και 3 Απριλίου είχαν πεθάνει σχεδόν 6.000 άνθρωποι από Covid-19 σύμφωνα με τη στατιστική υπηρεσία, ενώ το υπουργείο Υγείας της χώρας είχε καταγράψει αριθμό κατά 15% μικρότερο το ίδιο διάστημα. Σε Ουαλία και Σκωτία, ο αριθμός των νεκρών που είχαν καταγράψει τα νοσοκομεία το ίδιο διάστημα, ήταν κατά 52% μικρότερος από τον αριθμό των νεκρών που κατέγραψε η στατιστική υπηρεσία.

Όμως ένα κρίσιμο ερώτημα είναι κατά πόσο όλοι οι πρόσφατοι υπερβάλλοντες σε σχέση με το παρελθόν θάνατοι πρέπει να αποδοθούν όντως στην Covid-19. Είναι πιθανό ότι ένα όχι αμελητέο μέρος από τους θανάτους αυτούς ήσαν άλλης αιτιολογίας (διαφορετικής από τον κορονοϊό) και συνέβησαν επειδή τα νοσοκομεία είχαν κατακλυστεί πρόσκαιρα από την πανδημία, συνεπώς δεν ήταν δυνατό οι ασθενείς να έχουν την αναγκαία θεραπεία και έτσι πέθαναν.