Τραπεζίτες χωρίς... όπλα στην επόμενη κρίση

Αν εμφανιστεί μία σοβαρή απειλή ύφεσης στον ορίζοντα, οι Κεντρικές Τράπεζες ανά τον κόσμο θα δυσκολευτούν αυτή τη φορά να την αντιμετωπίσουν. Όπως εξηγούν αναλυτές του CNN, οι Κεντρικές Τράπεζες έκαναν αρκετά παράτολμα και ανορθόδοξα βήματα για να προλάβουν την κατάρρευση των οικονομιών όταν ξέσπασε η οικονομική κρίση.

Μείωσαν δραματικά τα επιτόκια και τα χρόνια που ακολούθησαν ξόδεψαν τρισεκατομμύρια για την αγορά ομολόγων ώστε να δώσουν ώθηση στην ανάπτυξη. Χρειάστηκε να περάσει μία ολόκληρη δεκαετία για να αρχίσουν οι Κεντρικές Τράπεζες να αντιστρέφουν αυτές τις κινήσεις.

Ωστόσο, τα επιτόκια στις ανεπτυγμένες οικονομίες συνεχίζουν να βρίσκονται σε πολύ χαμηλά επίπεδα, ενώ σε κάποιες χώρες είναι ακόμη και αρνητικά. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των Ηνωμένων Πολιτειών έχει αρχίσει να πουλά κάποια από τα ομόλογα που έχει αγοράσει όλο αυτό το διάστημα, όμως δεν έχουν κάνει ακόμα το ίδιο οι Κεντρικές Τράπεζες της Ευρώπης και της Ιαπωνίας.

Το ερώτημα λοιπόν είναι αν οι τράπεζες καθυστέρησαν πολύ να ξεκινήσουν τον ανοδικό γύρο των επιτοκίων σε πιο φυσιολογικά επίπεδα, οπότε και τώρα είναι απροετοίμαστες για την επόμενη κρίση. «Αν έχουμε ύφεση, πιστεύω ότι θα είναι χειρότερη από το φυσιολογικό», λέει στο CNN ο Κένεθ Ρόγκοφ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, εκτιμώντας ότι «η αντίδραση θα είναι πολύ πιο δύσκολη».

Κάτι που επίσης δυσχεραίνει το έργο των Κεντρικών Τραπεζών είναι οι πολιτικές παρεμβάσεις. Σε χώρες όπως η Ινδία και η Τουρκία, οι τραπεζίτες βρίσκονται διαρκώς αντιμέτωποι με πολιτικές παρεμβάσεις, ενώ ακόμη και ο Ντόναλντ Τραμπ άσκησε δριμεία κριτική σε πολλές περιπτώσεις στη Fed.

Η αλήθεια είναι ότι κανείς δεν περίμενε ότι η οικονομική ανάπτυξη θα συνεχιζόταν επ’ αόριστο. Όμως, οι δράσεις των Κεντρικών Τραπεζών την τελευταία δεκαετία ίσως τελικά περιόρισαν τις διαθέσιμες κινήσεις τους σε ενδεχόμενη ύφεση.

«Σκεφτείτε να πηγαίνετε με το αυτοκίνητό σας σε ένα δρόμο με σαμαράκια χωρίς να έχετε ρεζέρβα. Σε καμία περίπτωση δε θα θέλατε να σας σκάσει ένα λάστιχο», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Μοχάμεντ Ελ-Εριάν, επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος της Allianz και διάσημος επενδυτής.

Ο Ελ Εριάν εκτίμησε μάλιστα ότι η Fed, που αύξησε τα επιτόκια τέσσερις φορές το 2018, είναι σε καλύτερη κατάσταση από άλλες Κεντρικές Τράπεζες. Όμως, οι βασικοί δείκτες – που βρίσκονται αυτή τη στιγμή μεταξύ του 2,25% και 2,5% - είναι σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, περιορίζοντας φυσικά το περιθώριο κινήσεων, με τη Fed να έχει χαμηλότερα περιθώρια ελιγμών σε σχέση με παλαιότερα.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Τράπεζα της Ιαπωνίας είναι σε χειρότερη κατάσταση. Το βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ είναι 0% και το καταθετικό στο -0,4%. Στην Ιαπωνία, τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια είναι σε αρνητικό επίπεδο από το 2016.

Και, φυσικά, υπάρχουν και οι άνευ προηγουμένου κινήσεις των Κεντρικών Τραπεζών να αγοράσουν ομόλογα τρισεκατομμυρίων από την αγορά – τη γνωστή ποσοτική χαλάρωση - ώστε να δώσουν ώθηση στην ανάπτυξη.

Η Fed πρόσφατα άρχισε να πουλά κάποια από τα ομόλογα μειώνοντας τα από τα 4,5 τρισ. δολάρια στα 4 τρισ. δολάρια. Και παρότι θα μπορούσε να επανεκκινήσει το πρόγραμμα, ο Ελ-Εριάν υποστηρίζει ότι τώρα δε θα ήταν το ίδιο αποτελεσματικό για την προώθηση της ανάπτυξης.

Η ΕΚΤ σταμάτησε το δικό της πρόγραμμα τον περασμένο Δεκέμβριο έχοντας πλέον στο χαρτοφυλάκιό της 2,6 τρισ. ευρώ, ενώ η Τράπεζα της Ιαπωνίας έχει μαζέψει 554 τρισ. γιεν, που αντιστοιχούν σε 5,1 τρισ. δολάρια.

Οι ειδικοί ανησυχούν ότι στην επόμενη ύφεση, οι Κεντρικές Τράπεζες δε θα έχουν ούτε τα όπλα, αλλά ούτε το κύρος να αντιμετωπίσουν την κρίση.