Παγκόσμια οικονομία: Δέκα προβλέψεις για το 2019

Μπορεί το 2018 να είχε ξεκινήσει θετικά εκμεταλλευόμενο το θετικό μομέντουμ που είχε δημιουργήσει το τέλος του 2017, όμως όσο προχωρούσε η χρονιά τόσο ξεθώριαζαν τα θετικά συναισθήματα. Μια χρονιά με απώλειες για όλους, με την IHS Markit να προβλέπει πως το 2019 η παγκόσμια ανάπτυξη θα μειωθεί στο 3,1 και θα συνεχίσει να έχει τάσεις συρρίκνωσης.

Ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ - Κίνας έχει προκαλέσει ανησυχία σε όλο τον πλανήτη, παρά τα πρόσφατα θετικά μηνύματα αναμένεται να συμπιέσει ακόμα περισσότερο την παγκόσμια οικονομία, ενώ τα αυξημένα επιτόκια και η αβεβαιότητα των αγορών δείχνουν μια συγκράτηση των χρηματοπιστωτικών συνθηκών σε όλο τον κόσμο.

Τους κινδύνους για την παγκόσμια οικονομία ξεχώρισε η IHS Markit και ανέφερε στο World Economic Forum σημειώνοντας τις κρίσεις που μπορούν να προβληματίσουν τις παγκόσμιες αγορές το 2019.

Με βάση εκτιμήσεις σχετικά με τη βιώσιμη ανάπτυξη του εργατικού δυναμικού και την παραγωγικότητα, αξιολογούμε ότι η δυνητική ανάπτυξη της οικονομίας των ΗΠΑ είναι περίπου 2,0%. Το 2018, η ανάπτυξη των ΗΠΑ ήταν πολύ υψηλότερη από την τάση στο 2,9%, αν και η επιτάχυνση οφειλόταν σχεδόν εξ ολοκλήρου σε μια μεγάλη δόση δημοσιονομικών κινήτρων με τη μορφή περικοπών φόρων και αύξησης των δαπανών. Ο αντίκτυπος αυτής της ώθησης θα εξακολουθήσει να γίνεται αισθητός το 2019, αλλά θα μειωθεί όσο προχωρά το έτος. Ως αποτέλεσμα, αναμένουμε ανάπτυξη της τάξης του 2,6% το 2019 – λιγότερο από το 2018, αλλά ακόμα υψηλότερη από την γενικότερη οικονομική τάση.

2. Η επέκταση της Ευρώπης θα επιβραδυνθεί ακόμη περισσότερο.

Η ανάπτυξη της ευρωζώνης κορυφώθηκε κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2017 και έκτοτε υποχωρεί σταθερά. Η IHS Markit προβλέπει περαιτέρω πτώση στο 1,5% το 2019. Η πολιτική αβεβαιότητα, συμπεριλαμβανομένου του Brexit, οι προκλήσεις στην κυβέρνηση του Emmanuel Macron και η αποδυνάμωση της καγκελαρίας της Angela Merkel συμβάλλουν στην επιδείνωση του επιχειρηματικού κλίματος. Οι οικονομικοί παράγοντες, όπως ο περιορισμός των πιστωτικών συνθηκών και οι αυξημένες εμπορικές εντάσεις, οδηγούν επίσης στην επιβράδυνση της ανάπτυξης.

3. Η ανάκαμψη της Ιαπωνίας θα παραμείνει αδύναμη και η οικονομία της θα ενισχυθεί κάτω από 1% το 2019.

Η οικονομία της Ιαπωνίας αναμένεται να ενισχυθεί κατά 0,8% το 2018, ενώ ο ρυθμός αυτός θα αυξηθεί ελαφρά το 2019 σε 0,9%. Η επιβράδυνση της οικονομίας της Κίνας και οι επιπτώσεις από τις εμπορικές εντάσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας συσσωρεύονται στην ανάπτυξη. Η νομισματική πολιτική θα συνεχίσει να είναι εξαιρετικά χαλαρή το επόμενο έτος. Η κυκλική πτώση στην ανάπτυξη της Ιαπωνίας συμβαίνει σε ένα περιβάλλον πολύ ασθενούς μακροπρόθεσμης ανάπτυξης. Τα αρνητικά δημογραφικά στοιχεία – ειδικά η πτώση του εργατικού δυναμικού – δεν αντισταθμίζονται από την αρκετά ισχυρή αύξηση της παραγωγικότητας. Το «τρίτο βέλος» των Abenomics, το οποίο που υποτίθεται ότι θα εφήρμοζεσημαντικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και θα ενίσχυε την παραγωγικότητα, έχει καθυστερήσει να υλοποιηθεί.

4. Η οικονομία της Κίνας θα συνεχίσει να επιβραδύνεται.

Ο τριμηνιαίος ρυθμός ανάπτυξης της Κίνας μειώνεται σταθερά από τις αρχές του 2017, αγγίζοντας το χαμηλότερο επίπεδο σε 10 χρόνια το τρίτο τρίμηνο του 2018. Σε ετήσια βάση ο ρυθμός επέκτασης επιβραδύνθηκε από 6,9% το 2017 σε 6,6% το 2018 και θα μειωθεί περαιτέρω στο 6,3% το 2019. Σε απάντηση στις πρόσφατες οικονομικές κρίσεις – συμπεριλαμβανομένου του αντίκτυπου των αμερικανικών δασμών, ο οποίος μέχρι στιγμής ήταν περιορισμένος – οι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής έχουν εξαπολύσει μια σειρά νομισματικών και δημοσιονομικών μέτρων για τη στήριξη της ανάπτυξης και τη σταθεροποίηση των χρηματοπιστωτικών αγορών.

Εντούτοις, τα μέτρα αυτά είναι πιθανό να παραμείνουν μετριοπαθή. Η πιστωτική επέκταση θα συνεχίσει να περιορίζεται από το μαζικό βάρος του χρέους και τη δέσμευση της κυβέρνησης στην απομόχλευση, τουλάχιστον μεσομακροπρόθεσμα. Από την άλλη πλευρά, οι κυβερνητικές προσπάθειες τόνωσης ενδέχεται να γίνουν πιο επιθετικές εάν οι εμπορικές εντάσεις με τις ΗΠΑ (ξανα)κλιμακωθούν και η ανάπτυξη υποστεί σοβαρές ζημίες.

5. Η ανάπτυξη στις αναδυόμενες αγορές θα επιβραδυνθεί στο 4,6% το 2019.

Ορισμένες οικονομίες, συμπεριλαμβανομένων της Βραζιλίας, της Ινδίας και της Ρωσίας, παρουσίασαν μια ήπια αύξηση στην ανάπτυξη το 2018, ενώ άλλες, όπως η Αργεντινή, η Νότια Αφρική και η Τουρκία, δέχθηκαν έντονες οικονομικές πιέσεις και υπέστησαν ύφεση ή σχεδόν ύφεση. Προχωρώντας προς τα εμπρός, οι αναδυόμενες αγορές αντιμετωπίζουν μια σειρά κινδύνων, συμπεριλαμβανομένων της επιβράδυνσης της ανάπτυξης στις προηγμένες οικονομίες και στον ρυθμό του παγκόσμιου εμπορίου, τουισχυρού αμερικανικού δολαρίου, των πιο σφιχτών οικονομικών συνθηκών και της αύξησης της πολιτικής αβεβαιότητας σε χώρες όπως η Βραζιλία και το Μεξικό. Ορισμένες χώρες θα είναι σε θέση να αξιοποιήσουν αυτές τις τάσεις, ιδιαίτερα οι δυναμικές οικονομίες με χαμηλά επίπεδα χρέους, κυρίως στην Ασία.

6. Οι αγορές βασικών προϊόντων θα μπορούσαν να έχουν άλλη μία ταραχώδη πορεία το 2019.

Η αύξηση της ζήτησης κατά το επόμενο έτος εξακολουθεί να φαίνεται αρκετά ισχυρή ώστε να προσφέρει στήριξη στις αγορές βασικών προϊόντων, γεγονός που καθιστά απίθανη την κατάρρευση των τιμών όπως το 2015. Ωστόσο, η αστάθεια στις αγορές βασικών προϊόντων θα συνεχιστεί το 2019, ιδίως στις αγορές πετρελαίου. Προβλέπουμε ότι οι τιμές του πετρελαίου θα αυξηθούν λίγο βραχυπρόθεσμα και θα κινηθούν κατά μέσο όρο γύρω στα 70,0 δολάρια το βαρέλι κατά το επόμενο έτος, σε σύγκριση με το μέσο όρο των 71,0 δολαρίων το 2018. Οι κίνδυνοι για τις τιμές του πετρελαίου και άλλων βασικών προϊόντων είναι κατά κύριο λόγο μειωμένοι, δεδομένης της επιβράδυνσης της αύξησης της ζήτησης και της αύξησης της προσφοράς. Παρά την αστάθεια, προβλέπουμε ότι μέχρι το τέλος του 2019 οι τιμές θα διαφέρουν ελάχιστα από τα τρέχοντα επίπεδά τους.

7. Τα ποσοστά του παγκόσμιου πληθωρισμού θα παραμείνουν κοντά στο 3,0%.

Tο μεγαλύτερο μέρος της αύξησης του πληθωρισμού των τιμών καταναλωτή μεταξύ 2015 και 2018 – από 2,0% σε 3,0% – οφειλόταν στη μετάβαση στον ανεπτυγμένο κόσμο από αποπληθωριστικές ή σχεδόν αποπληθωριστικές συνθήκες σε ρυθμούς πληθωρισμού κοντά στους στόχους των κεντρικών τραπεζών του 2,0 %. Βραχυπρόθεσμα, αναμένουμε ότι ο παγκόσμιος πληθωρισμός και ο πληθωρισμός στις ανεπτυγμένες οικονομίες θα παραμείνει κοντά στο 3,0% και 2,0% αντίστοιχα.

Αν και σε πολλές οικονομίες θα υπάρξουν ανοδικές πιέσεις, καθώς οι ελλείψεις παραγωγής θα κλείνουν και τα ποσοστά ανεργίας θα μειώνονται – σε μερικές περιπτώσεις σε χαμηλά επίπεδα πολλών δεκαετιών – υπάρχουν και πιέσεις προς τα κάτω. Εκτός των ΗΠΑ, η ανάπτυξη εξασθενεί. Επιπλέον, σε σχέση με το 2018, οι τιμές των βασικών προϊόντων θα είναι σχετικά σταθερές κατά μέσο όρο το 2019. Τέλος, με τον εμπορικό πόλεμο σε «προσωρινή εκεχειρία», η ανοδική ώθηση από τις αυξήσεις των δασμών θα παραμείνει σε αναμονή.

8. Η Fed θα αυξήσει τα επιτόκια και πιθανόν να ακολουθήσουν μερικές άλλες κεντρικές τράπεζες.

Με τις βασικές οικονομίες του κόσμου σε διαφορετικά σημεία του επιχειρηματικού κύκλου, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι κεντρικές τράπεζες κινούνται με διαφορετικές ταχύτητες και σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Ωστόσο, δεδομένης της ασθενέστερης ανάπτυξης και των περιορισμένων πληθωριστικών πιέσεων, ο ρυθμός της κατάργησης της χαλάρωσης είναι πιθανό να είναι ακόμη πιο μετριοπαθής από ό, τι αναμενόταν.

Η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ είναι πιθανό να αυξήσει τα επιτόκια τρεις φορές το 2019. Άλλες κεντρικές τράπεζες, μεταξύ των οποίων η Τράπεζα της Αγγλίας (ανάλογα με τη διαδικασία του Brexit), η Τράπεζα του Καναδά και μερικές κεντρικές τράπεζες αναδυόμενων αγορών – όπως αυτές της Βραζιλίας, της Ινδίας και της Ρωσίας – μπορεί επίσης να αυξήσουν τα επιτόκια.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν θα αυξήσει τα επιτόκια μέχρι τις αρχές του 2020. Ομοίως, δεν πιστεύουμε ότι η Τράπεζα της Ιαπωνίας θα τερματίσει την πολιτική αρνητικών επιτοκίων μέχρι το 2021. Η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας είναι η μόνη μεγάλη κεντρική τράπεζα που κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση: ανησυχώντας για την ανάπτυξη, παρέχει μετριοπαθή ενίσχυση.

9. Το αμερικανικό δολάριο θα διατηρηθεί στα σημερινά υψηλά επίπεδα για μεγάλο μέρος του 2019

Η συνεχιζόμενη αναπτυξιακή τάση των ΗΠΑ και η αύξηση των επιτοκίων από την Fed είναι οι κύριοι λόγοι για αυτήν την αναμενόμενη ισχύ. Δεδομένης της πρόσφατης σχετικής ηρεμίας στις αγορές συναλλάγματος, ειδικά σε σχέση με τα νομίσματα των αναδυόμενων αγορών, μια ακόμα μεγάλη ανατίμηση του αμερικανικού δολαρίου φαίνεται απίθανη.

Παρ’ όλα αυτά, οι πιθανότητες μεταβλητότητας παραμένουν πολύ υψηλές. Η πολιτική αβεβαιότητα στην Ευρώπη θα μπορούσε να είναι πολύ αρνητική για το ευρώ και τη στερλίνα. Αναμένουμε ότι η ισοτιμία ευρώ / δολαρίου θα κλείσει το 2019 περίπου στα 1,10 δολάρια, σε σύγκριση με 1,14 δολάρια στο τέλος του 2018. Παράλληλα, προβλέπουμε ότι η ισοτιμία γιουάν / δολαρίου θα παραμείνει αρκετά σταθερή, ακριβώς κάτω από το ψυχολογικό επίπεδο του 7,0 – ως αποτέλεσμα της επιθυμίας της κινεζικής κυβέρνησης για οικονομική σταθερότητα.

10. Οι κίνδυνοι για πολιτικούς κραδασμούς έχουν αυξηθεί, αλλά πιθανώς δεν επαρκούν για να προκαλέσουν ύφεση το 2019.

Τα λάθη πολιτικής παραμένουν οι μεγαλύτερες απειλές για την παγκόσμια ανάπτυξη το 2019 και πέρα από αυτό. Οι εμπορικές συγκρούσεις που “σιγοβράζουν” είναι επικίνδυνες, όχι επειδή έκαναν ζημιές μέχρι στιγμής – δεν έχουν κάνει – αλλά επειδή θα μπορούσαν εύκολα να κλιμακωθούν και να ξεφύγουν από τον έλεγχο. Επιπλέον, τα αυξανόμενα δημοσιονομικά ελλείμματα στις ΗΠΑ, τα υψηλά επίπεδα χρέους στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Ιαπωνία και οι πιθανές λανθασμένες ενέργειες από σημαντικές κεντρικές τράπεζες αποτελούν όλα απειλές για την παγκόσμια οικονομία.

Τα καλά νέα είναι ότι η πιθανότητα τέτοιων πολιτικών λαθών που θα έπλητταν σοβαρά την παγκόσμια ανάπτυξη το 2019 παραμένει σχετικά χαμηλή. Ωστόσο, η IHS Markit πιστεύει ότι οι κίνδυνοι ζημιών από λάθη πολιτικής θα αυξηθούν από το 2020 και μετά, καθώς η ανάπτυξη θα επιβραδύνεται περαιτέρω.