Μέση Ανατολή: Οι χώρες της θέλουν να κυριαρχήσουν στον επαγγελματικό αθλητισμό

Τα τελευταία χρόνια είναι πλέον σύνηθες την αθλητική επικαιρότητα να την απασχολούν συμφωνίες στις οποίες εμπλέκονται χώρες από τη Μέση Ανατολή.

Οι συμφωνίες αυτές, αναδιαμορφώνουν τον παγκόσμιο χάρτη στον επαγγελματικό αθλητισμό και τα κέντρα ισχύος σε αυτόν. Ερωτήματα εγείρονται για την προέλευση αυτού του πακτωλού χρημάτων που διαθέτουν οι χώρες της Μέσης Ανατολής για εξαγορές ομάδων, μεταγραφές και διάφορες συμφωνίες.

Χώρες όμως οι οποίες γίνονται δέκτες δριμείας κριτικής για θέματα που αφορούν τη μεταχείριση των γυναικών, των εργαζομένων, της κοινότητας LGBTQ+ και άλλων περιθωριοποιημένων ομάδων. Στην περίπτωση της Σαουδικής Αραβίας, η δυσφορία είναι ακόμη εντονότερη, καθώς φέρεται να εμπλέκεται στις επιθέσεις των Δίδυμων Πύργων στις ΗΠΑ το 2001 και στη δολοφονία του συνεργάτη της Washington Post, Τζαμάλ Κασόγκι, το 2018.

Ωστόσο, τα πρωταθλήματα, οι ομάδες και οι αθλητές δύσκολα πλέον μπορούν να αντισταθούν στα χρήματα. Το αποτέλεσμα: μια ανακατανομή των πόρων στον αθλητισμό, αλλά και της επιρροής στα αθλητικά δρώμενα.

«Αυτό που αρχίζουμε τώρα να βλέπουμε είναι αυτή η διασταύρωση της γεωγραφίας, της πολιτικής και της οικονομίας που διαμορφώνει τον αθλητισμό», δηλώνει ο Σάιμον Τσάντγουικ, καθηγητής αθλητισμού και γεωπολιτικής οικονομίας στο Skema Business School στο Παρίσι. «Αυτό που προσπαθούν να κάνουν οι χώρες είναι να οικοδομήσουν μια ταυτότητα, να συσσωρεύσουν δύναμη, να προβάλουν αυτή την δύναμη και να ασκήσουν επιρροή μέσω του αθλητισμού».

Ενώ η περιοχή πλήττεται από την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου και τη σύγκρουση που ακολούθησε στη Λωρίδα της Γάζας, η αύξηση των αθλητικών επενδύσεων συνεχίζεται. Το NBA και το UFC (Ultimate Fighting Championship) διοργάνωσαν εκδηλώσεις στα ΗΑΕ τον περασμένο μήνα και οι Σαουδάραβες διοργάνωσαν τουρνουά τένις στο Ριάντ. Οι αστέρες του τένις Νόβακ Τζόκοβιτς και Κάρλος Αλκαράζ συμφώνησαν να συναντηθούν σε έναν αγώνα επίδειξης τον επόμενο μήνα στη Σαουδική Αραβία και το UFC ανακοίνωσε σχέδια για τη διεξαγωγή αγώνων εκεί το επόμενο έτος. Το καλύτερο όμως όλων -με την Αυστραλία να αποσύρεται από τη διαδικασία υποβολής προσφορών της FIFA-, είναι ότι η Σαουδική Αραβία είναι πλέον η μοναδική χώρα που διεκδικεί να φιλοξενήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2034, το οποίο θα ήταν το μεγαλύτερο αθλητικό γεγονός στη χώρα μέχρι σήμερα.

Η εισροή αυτών των κεφαλαίων δημιουργεί νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες και συμβάλλει στη σταθεροποίηση των πρωταθλημάτων και των ομάδων, όμως έχει προκαλέσει έντονες συζητήσεις σχετικά με τα κίνητρα των κρατών. Ενώ οι χώρες του Περσικού Κόλπου έχουν δεχθεί επικρίσεις για ξέπλυμα χρημάτων μέσω του αθλητισμού -χρησιμοποιώντας τον αθλητισμό για να αποπροσανατολίσουν τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων- πολλοί ειδικοί υποστηρίζουν ότι τα κίνητρα είναι διαφορετικά: διαφοροποίηση των επενδύσεων, προώθηση του τουρισμού, ενθάρρυνση της δημόσιας υγείας και βελτίωση της εικόνας τους στην παγκόσμια κοινότητα. Ωστόσο, οι οι αξιωματούχοι σε όλο τον αθλητισμό και η κυβέρνηση των ΗΠΑ φοβούνται ότι δεν έχουν συνειδητοποιήσει επακριβώς τις πλήρεις συνέπειες της αποδοχής των φαινομενικά απεριόριστων χρημάτων από το πετρέλαιο, ενώ άλλοι είναι ανένδοτοι ότι τα καταπιεστικά καθεστώτα δεν πρέπει να επιβραβεύονται.

«Κινούνται μόνο προς μία κατεύθυνση αυτή τη στιγμή», δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξή του ο γερουσιαστής Ρίτσαρντ Μπλούμενθαλ, ο οποίος ηγείται μιας έρευνας του Κογκρέσου σχετικά με τη συμμαχία του PGA Tour (επαγγελματικό τουρνουά γκολφ) με το Δημόσιο Ταμείο Επενδύσεων της Σαουδικής Αραβίας. «Επομένως, νομίζω ότι αξίζει να ρωτήσουμε: Τι σημαίνει αυτό; Ποιες είναι οι προεκτάσεις και οι πιθανές συνέπειες;».

Πρωτοσέλιδα κάνουν την εμφάνισή τους κάθε εβδομάδα, διατυμπανίζοντας συγκλονιστικές αγορές ομάδων, πλουσιοπάροχες συμφωνίες χορηγιών και προσοδοφόρες προσφορές συμβολαίων.

Οι χώρες φλερτάρουν έντονα με αθλητές υψηλού επιπέδου. Στον Τάιγκερ Γουντς φέρεται να προσφέρθηκαν περισσότερα από 700 εκατ. δολάρια για να ενταχθεί στο σαουδαραβικής ιδιοκτησίας LIV Golf, ενώ ο αστέρας του ποδοσφαίρου Κριστιάνο Ρονάλντο εκτιμάται ότι κερδίζει 220 εκατ. δολάρια ετησίως για να αγωνισθεί στο πρωτάθλημα Pro League της Σαουδικής Αραβίας. Ο αστέρας του μπάσκετ Λεμπρόν Τζέιμς αστειεύτηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τον περασμένο Ιούλιο ότι θα τρέξει στη Σαουδική Αραβία σαν τον Φόρεστ Γκαμπ «όταν καλέσουν [τους ατζέντηδες του] για εκείνη τη συμφωνία 1 έτους!». - και στη συνέχεια, τον Σεπτέμβριο ταξίδεψε στο Ριάντ, όπου μαζί με τον ατζέντη του έβγαλαν selfies με τον υπουργό Πολιτισμού της χώρας.

Στον απόηχο του περσινού Παγκοσμίου Κυπέλλου ποδοσφαίρου στο Κατάρ, οι χώρες του Κόλπου διεκδικούν επίσης όλο και περισσότερο να φιλοξενήσουν ορισμένες από τις μεγαλύτερες αθλητικές διοργανώσεις στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των παγκόσμιων πρωταθλημάτων, των ποδηλατικών αγώνων και των αγώνων της Φόρμουλα 1. Επίσης υπάρχει η υποψηφιότητα της Σαουδικής Αραβίας για το Παγκόσμιο Κύπελλο, ενώ οργιάζουν οι φήμες για μελλοντική υποψηφιότητα για τους θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Κατάρ.

Οι χώρες από τη Μέση Ανατολή, έχουν αποκτήσει μερικές από τις πιο γνωστές ποδοσφαιρικές ομάδες του κόσμου, όπως η Παρί Σεν Ζερμέν (Κατάρ), η Μάντσεστερ Σίτι (ΗΑΕ) και η Νιούκαστλ Γιουνάιτεντ (Σαουδική Αραβία). Παράλληλα έχουν βάλει στο μάτι και ολόκληρα πρωταθλήματα: Πέρα από το γκολφ, η σαουδαραβική PIF φέρεται να έχει επιχειρήσει να αγοράσει τη Φόρμουλα 1, το WWE και τον ραδιοτηλεοπτικό φορέα beIN Sports με έδρα το Κατάρ. Επίσης εικάζεται ότι έχει κάνει ανοίγματα που θα μπορούσαν να αναδιαμορφώσουν το γυναικείο γκολφ και τα τουρνουά τένις ανδρών και γυναικών.

Πρόσφατα οι εν λόγω χώρες χτύπησαν και στις ΗΠΑ. Εκτός από την προτεινόμενη συνεργασία της LIV Golf με το PGA Tour, το 54χρονο τουρνουά τένις στην Ουάσινγκτον ονομάζεται πλέον Mubadala Citi DC Open, χάρη στη συμφωνία με το πλούσιο ταμείο των Εμιράτων. Και η Αρχή Επενδύσεων του Κατάρ διέθεσε περίπου 200 εκατομμύρια δολάρια για να αποκτήσει ένα μικρό ποσοστό της Monumental Sports, η οποία ελέγχει τους Washington Wizards του NBA, τους Washington Capitals του NHL και τους Washington Mystics του WNBA. Είναι το πρώτο κρατικό ταμείο που αγοράζει μερίδιο σε ομάδα στα τέσσερα κορυφαία αθλητικά πρωταθλήματα των ΗΠΑ. Ο ποδοσφαιρικός σύλλογος MLS New York City ελέγχεται κατά πλειοψηφία από τον σεΐχη Μανσούρ μπιν Ζάγιεντ αλ-Ναχάιαν, μέλος της βασιλικής οικογένειας του Άμπου Ντάμπι.

Εταιρείες από τη Μέση Ανατολή ρίχνουν χρήματα στον αμερικανικό αθλητισμό, με την Aramco (Formula One), την Qatar Airways (NBA), την Etihad Airways (MLS) και την αεροπορική εταιρεία Emirates (U.S. Open) να χορηγούν μεγάλες ομάδες και εκδηλώσεις. Περισσότερα από 4,5 δισ. δολάρια έχουν δεσμευτεί σε αθλητικά ακίνητα από τα κρατικά επενδυτικά κεφάλαια της Μέσης Ανατολής τα τελευταία τρία χρόνια, σύμφωνα με ανάλυση του Sovereign Wealth Fund Institute.

Όσοι γνωρίζουν καλά τα οικονομικά και τη γεωπολιτική του αθλητισμού λένε ότι αυτό είναι μόνο η αρχή. Όταν το NBA και το NHL επέτρεψαν τον Ιούλιο επενδύσεις από το Κατάρ στους Wizards και τους Capitals, αναλυτές δήλωσαν ότι η κίνηση αυτή σηματοδότησε μια νέα εποχή ξένων επενδύσεων και προέβλεψαν ότι τα κεφάλαια από το πετρέλαιο θα συνεχίσουν να ρέουν ελεύθερα στον αμερικανικό αθλητισμό. Το NFL είναι το μόνο μεγάλο πρωτάθλημα των ΗΠΑ που εξακολουθεί να απαγορεύει τις επενδύσεις κρατικών κεφαλαίων, αν και μια ειδική επιτροπή έχει αρχίσει να διερευνά πιθανές αλλαγές στους αυστηρούς κανόνες του.

«Για να χρησιμοποιήσουμε αθλητική ορολογία, δεν έχουμε καν διανύσει τη μέση του πρώτου γύρου», τονίζει ο Μαρκ Γκάνις, σύμβουλος αθλητικών δραστηριοτήτων, ο οποίος έχει βοηθήσει στη διαμεσολάβηση σε συμφωνίες σε όλο τον κόσμο. «Πρόκειται για μια μεγάλη τάση, η οποία θα αυξάνεται για την επόμενη δεκαετία ή και περισσότερο και θα φτάσει στο κρεσέντο της πιθανότατα σε δύο δεκαετίες περίπου», αναφέρει χαρακτηριστικά.