Ταμείο Ανάκαμψης: Σε αναζήτηση διεξόδου μετά τo βέτο Πολωνίας και Ουγγαρίας
Σοβαρή απειλή για το Ταμείο Ανάκαμψης, που αποβλέπει στη στήριξη των ευρωπαϊκών οικονομιών που επλήγησαν σφοδρότερα από την πανδημία του κορωνοϊού, συνιστά το βέτο της Πολωνίας και της Ουγγαρίας στον προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο 2021-2017.
Οι δύο χώρες της Ανατολικής Ευρώπης φρενάρουν το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο και το Ταμείο Ανάκαμψης επειδή αντιδρούν στον μηχανισμό που στερεί ευρωπαϊκούς πόρους από χώρες που δεν σέβονται το κράτος δικαίου. Ο κοινοτικός προϋπολογισμός των 1,8 τρισ. ευρώ απαιτεί την έγκριση και των 27 κρατών μελών κι η κίνηση της Πολωνίας και της Ουγγαρίας απειλεί να ανατρέψει μήνες διαπραγματεύσεων που κατέληξαν στην ιστορική συμφωνία του περασμένου Ιουλίου για το Ταμείο Ανάκαμψης. Η συμφωνία αυτή κλυδωνίζεται τώρα καθώς ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν και ο Πολωνός ομόλογός του Ματέους Μoραβιέτσκι κρατούν όμηρο την ΕΕ επειδή απορρίπτουν τις θεμελιώδεις δημοκρατικές αξίες της.
Οι δύο χώρες έχουν δεχθεί έντονες επικρίσεις τα τελευταία χρόνια για παραβίαση του Κράτους Δικαίου και έλλειψη σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κι είναι τα μόνα κράτη μέλη της ΕΕ στην ιστορία της, που έχουν τεθεί στο σταυρόνημα έρευνας της Κομισιόν για το λόγο αυτό.
Μπροστά στον κίνδυνο καθυστέρησης της εκταμίευσης των πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης λόγω της εμπλοκής αυτής στις διαπραγματεύσεις για τον κοινοτικό προϋπολογισμό υπουργοί Ευρωπαϊκών Υποθέσεων κάλεσαν την Πολωνία και την Ουγγαρία να άρουν το μπλόκο. «Δεν υπάρχει χρόνος για παιχνίδια εξουσίας, δεν μπορούμε να έχουμε και μια πολιτική κρίση πέρα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, είναι η ώρα για ενότητα στην ΕΕ», τόνισε η υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Πορτογαλίας Άνα Πάουλα Ζακαρίας. Ενώ ο Ιταλός ομόλογός της Βιντσέντζο Αμεντόλα χαρακτήρισε «αντιφατικές» τις αντιρρήσεις της Πολωνίας και της Ουγγαρίας. «Υπάρχει μια αντίθεση σ’ αυτό το μπλόκο. Αν όλα τα κράτη μέλη λένε ότι σέβονται το κράτος Δικαίου, δεν υπάρχει λόγος να αντιτίθενται στους όρους. Δεν μπορούν όλοι να ικανοποιηθούν από έναν συμβιβασμό», τόνισε.
Αλλά ο Πολωνός υπουργός Κόνραντ Σιμάνσκι υποστήριξε ότι οι δύο χώρες είχαν προειδοποιήσει ότι δεν θα συμφωνούσαν με την επιβολή του μηχανισμού ελέγχου της τήρησης των αρχών του κράτους δικαίου κι ότι η κίνησή τους δεν θα έπρεπε να αιφνιδιάσει κανέναν. «Χρειαζόμαστε έναν καλύτερο συμβιβασμό», τόνισε. Ενώ η υπουργός Δικαιοσύνης της Ουγγαρίας, Τζούντιτ Βάργκα, υποστήριξε ότι το μέτρο βάζει τη χώρα της στο σταυρόνημα ανοίγοντας τον δρόμο για επιβολή κυρώσεων σε ιδεολογική ή πολιτική βάση.
Το θέμα αναμένεται να τεθεί στην τηλεδιάσκεψη των Ευρωπαίων ηγετών την Πέμπτη, αλλά συνήθως τέτοια ευαίσθητα ζητήματα τα αφήνουν για κατ’ ιδίαν συναντήσεις, που εξαρτώνται στην παρούσα φάση από την πορεία της πανδημίας του κορωνοϊού. Η επόμενη τακτική σύνοδος της ΕΕ είναι προγραμματισμένη για τον Δεκέμβριο.
Ο μηχανισμός για το κράτος Δικαίου συμφωνήθηκε τη Δευτέρα από 25 κράτη μέλη της ΕΕ και αναμένεται να εγκριθεί από την ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου την ερχόμενη εβδομάδα και - προς το παρόν - δεν υπάρχει ιδιαίτερη διάθεση επαναδιαπραγμάτευσής του με την Πολωνία και την Ουγγαρία μεταξύ των κρατών μελών και των ευρωβουλευτών. Ο Ολλανδός πρωθυπουργός, Μαρκ Ρούτε, εκ των βασικών υποστηρικτών του μηχανισμού, είπε χθες στη Βουλή της χώρας του ότι ο συμβιβασμός που έχει επιτευχθεί είναι «το κατώτερο αποδεκτό όριο» για εκείνον, τονίζοντας πάντως ότι υπάρχουν επιλογές «αν συνεργαστούν οι Ούγγροι και οι Πολωνοί». Επεσήμανε ακόμη ότι ως έσχατο μέτρο θα μπορούσε να προχωρήσει το Ταμείο Ανάκαμψης και το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο με 25 κράτη μέλη, αν και όπως παραδέχθηκε κάτι τέτοιο θα καθιστούσε «μη κυβερνήσιμη ένωση» την ΕΕ.