Η χώρα στην οποία η Uber και το Airbnb «ανθίζουν»
Η οικονομική κρίση που χτύπησε την Ευρώπη έχει δημιουργήσει ένα νέο είδος οικονομίας που ονομάζεται economy sharing που γνωρίζει ιδιαίτερη άνθηση στη Πορτογαλία. Από τις πλέον βασικές εκφράσεις αυτής της νέας οικονομίας είναι η περίφημη πλέον Uber αλλά και το Airbnb.
Το Airbnb στη Πορτογαλία διαθέτει εκεί περισσότερα σπίτια για διακοπές από ότι στην Κίνα ή στη Γερμανία, ενώ η επικεφαλής της Uber Νότιας Ευρώπης Τζοβάνα ντ' Εσπόζιτο ανακήρυξε την εταιρεία της ως «χρυσό πρότυπο» επιχειρηματικότητας.
Η λεγόμενη Sharing Economy δεν έχει αναδειχθεί σε σημαντικό οικονομικό παράγοντα στη χώρα, αλλά ασκείται με μεγάλο ενθουσιασμό από τους Πορτογάλους. Πάνω από 2 δις ευρώ ξόδεψαν πέρυσι τουρίστες μέσω του Airbnb, σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας, 115 ευρώ κατά μέσον όρο την ημέρα. Το ήμισυ εξ αυτών στις συνοικίες που έμειναν.
Αυτό ανεβάζει τη χώρα στη δέκατη θέση παγκοσμίως στο Airbnb, ακόμη κι αν ντόπιοι γκρινιάζουν για την εισβολή 3,4 εκ. τουριστών που κάνουν χρήση υπηρεσιών Airbnb, με βαλίτσες στο χέρι. Παρόλα αυτά η μεσαία τάξη μετακομίζει σε φτηνά προάστια για να αφήσει το διαμέρισμά της στη Λισαβόνα ελεύθερο για χρήση Airbnb.
Επειδή το κόστος διαβίωσης δεν μπορεί να εξασφαλιστεί με άλλο τρόπο, ακόμη και καθηγητές πανεπιστημίων και ανώτατοι υπάλληλοι δίνουν τα διαμερίσματά τους προς ενοικίαση στην πλατφόρμα. Όπως σημειώνει η Deutsche Welle, «Μια πλειονότητα Πορτογάλων κερδίζει μόνο το εγγυημένο κατώτατο εισόδημα των 600 ευρώ το μήνα. Ως οδηγοί της Uber παίρνουν κάτι περισσότερο» λέει ο κοινωνιολόγος Ελίζιο Εστάνκε από το Κέντρο Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Κοίμπρας, που ερευνά τις εργασιακές σχέσεις της Sharing Economy.
Βέβαια το τίμημα είναι υψηλό, λέει. Γιατί οι εργαζόμενοι πρέπει να πληρώνουν από το υψηλότερο εισόδημά τους κοινωνικές εισφορές και λειτουργικό κόστος. Και όχι μόνο αυτό. Φέρουν πλήρη ευθύνη σε περίπτωση ατυχήματος και για άλλα ανάλογα προβλήματα. «Πολλοί οδηγοί Uber απασχολούνται στο ελεύθερο χρόνο τους, γιατί έχουν άλλο επάγγελμα. Ακόμη και σε μένα μου πρότειναν να εργαστώ. Η διαδικασία είναι πολύ εύκολη» λέει ο Εστάνκε στη Deutsche Welle.
Βέβαια υπάρχει και η άλλη πλευρά του νομίσματος, η χειροτέρευση των ήδη κακών εργασιακών συνθηκών. «Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα ωράρια, ένα εγγυημένο εισόδημα και κοινωνική εξασφάλιση» λέει ο Εστάνκε. «Η εργατική νομοθεσία παρακάμπτεται». Ενώ ένας μισθωτός οδηγός ταξί παίρνει 14 μισθούς το χρόνο, κάτι λιγότερο από 1000 ευρώ καθαρά το μήνα, σε ένα οδηγό του Uber απομένουν το μήνα καθαρά 775 ευρώ στην τσέπη. Και από αυτά πρέπει να πληρώσει φόρους και κοινωνικές εισφορές, ενώ δεν έχει προστασία σε περίπτωση καταγγελίας του συμβολαίου του. Ο αριστερός πολιτικός Χοσέ Σοέιρο θεωρεί τη Sharing Economy ως κατάρα. Και καλεί το κόμμα του να ζητήσει νομοθετική ρύθμιση τις σχέσεις εργασίας μέσω της διαδικτυακής πλατφόρμας.
«Η άνθιση αυτού του τύπου οικονομίας στην Πορτογαλία οφείλεται κυρίως στο ότι κινείται σε ένα χώρο σχεδόν χωρίς νόρμες και η κυβέρνηση διστάζει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Περάσαμε μια μεγάλη κρίση και τώρα ο τουρισμός αποτελεί έναν σημαντικό οικονομικό παράγοντα. Η ανεργία μειώθηκε, και κανείς δεν θέλει να τα βάλει με την Airbnb και την Uber» υποστηρίζει ο Πορτογάλος πολιτικός. Υπάρχει όμως κάτι που η κυβέρνηση ζητά από όσους εργάζονται για τις δύο πλατφόρμες, να δηλώνουν τα εισοδήματά τους στην εφορία. Αντίθετα Uber και Airbnb εκθειάζουν την απραξία της κυβέρνησης και κάνουν όλο και περισσότερα κέρδη. Πολλοί είναι ενθουσιασμένοι γιατί κερδίζουν πολλά και δεν κουράζονται ακόμη κι όταν το ωράριο εργασίας αγγίζει τις δέκα χώρες την ημέρα.