Πόσο κινδυνεύει η ευρωπαϊκή οικονομία
Η Ευρώπη μόλις πέρασε μία δεκαετία στασιμοπληθωρισμού και, όπως τονίζουν οι ειδικοί, αν δε ληφθεί άμεσα δράση, το πιθανότερο είναι η επόμενη δεκαετία να είναι σχεδόν ίδια.
Δέκα χρόνια μετά την οικονομική κρίση, η οικονομία της Ευρώπης έχει μεν ανακάμψει, αλλά δεν έχει ανθίσει. Ο χαμηλός πληθωρισμός, τα χαμηλά επιτόκια και η χαμηλή ανάπτυξη έχουν σχεδόν γίνει κανονικότητα.
Ωστόσο, η κατάσταση αυτή μπορεί να αποδειχτεί επικίνδυνη. Μία ακόμα χαμένη δεκαετία μπορεί να βαθύνει το χάσμα μεταξύ της αγροτικής και της αστικής Ευρώπης, να στερήσει την εργασία από ακόμα περισσότερους νέους και να δώσει τροφή στην πολιτική αστάθεια.
Μάλιστα, η Κάρστεν Μπρζέσκι, επικεφαλής οικονομική αναλύτρια της Ολλανδικής τράπεζας, ING, υποστηρίζει ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμα και σε διάλυση του ευρώ. «Οι κίνδυνοι είναι πολλοί και δεν πρέπει να ξυπνήσουμε κάποια στιγμή και να είναι πλέον αργά», λέει η Κάρστεν Μπρζέσκι.
Η κατάσταση της Ευρωπαϊκής οικονομίας θυμίζει τη χαμένη δεκαετία της Ιαπωνίας, τη δεκαετία του ’90, μία περίοδο χαμηλής ανάπτυξης και χαμηλού πληθωρισμού, από την οποία η Ασιατική οικονομία ακόμα δεν έχει ανακάμψει.
Από τα τέλη του 2018, ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη είναι αισθητά χαμηλότερος από το στόχο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής τράπεζας για 2%. Τον Ιούνιο διαμορφώθηκε στο 1,3%. Το 2018, ο ρυθμός ανάπτυξης είχε διαμορφωθεί στο 1,8%, όμως η φετεινή πρόβλεψη κάνει λόγο για 1,2%. Η επόμενη χρονιά ενδεχομένως να είναι ακόμα πιο δύσκολη, καθώς η Γηραιά Ήπειρος θα πρέπει να αντιμετωπίσει ένα χαοτικό Brexit.
Τα επιτόκια παραμένουν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Ο Πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, θα αποχωρήσει τον Οκτώβριο χωρίς να έχει προχωρήσει σε καμία αύξηση κατά την οκταετή θητεία του. Κάποιοι αναλυτές, μάλιστα, αναμένουν νέα μήνυση στη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ τον επόμενο Σεπτέμβριο. Η ανεργία στην ΕΕ έφτασε στα ιστορικά υψηλά των 26,5 εκατ. ανέργων το 2013 και τώρα έχει υποχωρήσει στα 15,7 εκατ. ανέργους, όμως η κατάσταση σε χώρες όπως η Ισπανία, η Ιταλία και η Ελλάδα είναι δύσκολη.
Την τελευταία φορά που η ΕΚΤ αύξησε τα επιτόκια ήταν το 2011 όταν τα ομόλογα της Πορτογαλίας είχαν πέσει στην κατηγορία «σκουπίδια» και η Ελλάδα περίμενε το δεύτερο πακέτο διάσωσης. Αυτή τη στιγμή, ουδείς περιμένει νέα αύξηση των επιτοκίων πριν το 2021.
Η εικόνα της ευρωπαϊκής οικονομίας θυμίζει όλο και περισσότερο την εικόνα της Ιαπωνίας, η οποία βρίσκεται στο τέλος της τρίτης δεκαετίας με χαμηλή ανάπτυξη, χαμηλό πληθωρισμό και χαμηλά επιτόκια.
Η Ευρώπη καταγράφει καλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης, όμως ο πληθυσμός της, όπως και της Ιαπωνίας, γερνάει και οι συνταξιούχοι παρασύρουν την οικονομία επειδή προτιμούν να κάνουν αποταμίευση από το να ξοδεύουν. Επίσης, οι δύο περιοχές έχουν το ίδιο ακριβώς πρόβλημα με τις τράπεζες – ζόμπι, που δεν είναι σε θέση να δώσουν δάνεια σε επιχειρήσεις για να τονώσουν την ανάπτυξη.
Ταυτόχρονα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν έχει πλέον τα εργαλεία για να πολεμήσει το στασιμοπληθωρισμό, ενώ και η οικονομική και πολιτική ολοκλήρωση της Ευρώπης δεν έχει ολοκληρωθεί. Το ευρώ μπήκε στη ζωή μας το 1999, αλλά 20 χρόνια μετά, οι χώρες της ευρωζώνης δεν έχουν καταφέρει να συντονίσουν μία κοινή δημοσιονομική πολιτική προς την κατεύθυνση της οικονομικής ολοκλήρωσης.
Οι αναλυτές θεωρούν ότι μία συντονισμένη προσπάθεια των δαπανών των κυβερνήσεων θα μπορούσε να βοηθήσει την κατάσταση, όμως οι πιθανότητες να συμβεί κάτι τέτοιο άμεσα είναι πολύ λίγες. Τα αρνητικά επιτόκια επίσης θα συνεχίσουν να πιέζουν τις ευρωπαϊκές τράπεζες, ενώ οι επενδυτές σε Γερμανικά ομόλογα χάνουν χρήματα – λόγω των αρνητικών αποδόσεων – αντί να κερδίζουν.
Αναλυτές εκτιμούν ότι χρειάζεται άμεσα δράση για να αντιστραφεί η τάση να γίνει η Ευρώπη Ιαπωνία…