Τουρκία: Η κατάρρευση της λίρας εκτινάσσει την ανεργία

Ο Μουράτ Αμπί βρήκε δουλειά στις κατασκευές αφού μετακόμισε στην Κωνσταντινούπολη από την ανατολική Τουρκία πριν από τέσσερα χρόνια, σε έργα μεταξύ των οποίων και το νέο αεροδρόμιο της πόλης, το οποίο η κυβέρνηση παρουσίασε ως πυλώνα της οικονομικής ισχύος της χώρας.

Όμως ύστερα από μια ξαφνική κάμψη της ανάπτυξης, ο 26χρονος είναι άνεργος εδώ και εννέα μήνες και τώρα κοιμάται στα γραφεία του συνδικάτου του, καθώς δεν μπορεί πλέον να πληρώσει νοίκι.

«Νιώθω ντροπή, σαν αποτυχημένος. Δεν μπορώ να ονειρευτώ», δήλωσε ο Αμπί, που τρώει σε συσσίτια. Δήλωσε ότι άφησε τη δουλειά του ως εργάτη στο αεροδρόμιο τον Οκτώβριο εξαιτίας των κακών εργασιακών συνθηκών και προσπάθησε να βρει άλλη, αλλά χωρίς αποτέλεσμα καθώς πολλές εταιρίες σταμάτησαν τις προσλήψεις ύστερα από την περυσινή κρίση της τουρκικής λίρας.

Το ποσοστό ανεργίας της Τουρκίας έχει αυξηθεί κοντά στα υψηλά επίπεδα ρεκόρ.

Στα τέλη της περασμένης χρονιάς, η οικονομία βυθίστηκε σε ύφεση, η οποία οφειλόταν εν μέρει στο γεγονός ότι για χρόνια μεγάλα κατασκευαστικά έργα χρηματοδοτήθηκαν με φθηνά δάνεια από το εξωτερικό, αλλά ήταν δύσκολο να συνεχιστούν ύστερα από την κατάρρευση της τουρκικής λίρας. Αυτό περιλαμβάνει και το νέο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης, το οποίο η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι είναι μεταξύ των μεγαλύτερων αερολιμένων παγκοσμίως σε ό,τι αφορά τη δυναμικότητα του.

Πολλοί οικονομολόγοι αναμένουν ότι η τουρκική οικονομία, που έχει βιώσει μια δεκαετία ισχυρής ανάπτυξης, θα συρρικνωθεί το 2019, φέρνοντας παρατεταμένη υψηλή ανεργία που θα μπορούσε να πλήξει την παραγωγικότητα και τις μακροπρόθεσμες αναπτυξιακές προοπτικές για τη μεγαλύτερη οικονομία της Μέσης Ανατολής.

Η αυξανόμενη δυσαρέσκεια μεταξύ των ψηφοφόρων για τους χειρισμούς του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν είχε ως αποτέλεσμα κόμμα του, το AKP, να υποστεί επώδυνο εκλογικό πλήγμα στις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας, συμπεριλαμβανομένης και της βαριάς ήττας στις δημοτικές εκλογές της Κυριακής στην Κωνσταντινούπολη.

Ο Αμπί είναι ένας από τους πάνω από 4,5 εκατ. ανέργους στην Τουρκία, όπου το επίσημο ποσοστό ανεργίας ανήλθε στο 14,7% τον Φεβρουάριο, πριν υποχωρήσει στο 14,1% τον Μάρτιο. Αυτό κατατάσσει το ποσοστό ανεργίας της Τουρκίας κοντά σε αυτό της Ισπανίας, που έχει το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ μετά την Ελλάδα.

Χθες, ο Ερντογάν δήλωσε ότι τα στοιχεία για την απασχόληση έχουν αρχίσει να βελτιώνονται. «Κάνουμε μια προσπάθεια να βρούμε την ισορροπία στην οικονομία, να άρουμε τη μεταβλητότητα στις συναλλαγματικές ισοτιμίες και να αυξήσουμε τις θέσεις εργασίας. Οι δείκτες τον Ιούνιο δείχνουν θετικές εξελίξεις», δήλωσε ο πρόεδρος σε ομιλία του στην Άγκυρα σε βουλευτές του κόμματός του.

Τον Απρίλιο η κυβέρνηση ανακοίνωσε μια σειρά διαρθρωτικών μέτρων, με στόχο την ενίσχυση της οικονομίας, εκτός από συγκεκριμένα μέτρα για την τόνωση της απασχόλησης, μεταξύ των οποίων τη θέσπιση κινήτρων προκειμένου οι εταιρίες να προσλάβουν πρόσθετο προσωπικό και τη στήριξη προς τους εργοδότες προκειμένου να αντισταθμιστεί η φετινή αύξηση κατά 26% του κατώτατου μισθού. Η κυβέρνηση προβλέπει πως η οικονομία θα ανακάμψει αργότερα φέτος, όταν εκτιμά ότι η ανεργία θα υποχωρήσει περίπου στο 12%.

Ωστόσο, πολλοί οικονομολόγοι δεν είναι το ίδιο αισιόδοξοι. Ενώ η Άγκυρα λέει ότι αναμένει ανάπτυξη 3,5% την επόμενη χρονιά, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) προβλέπει ρυθμό ανάπτυξης 1,6%.

Ο Σεϊφετίν Γκιουρσέλ, διευθυντής στο κέντρο ερευνών Betam του πανεπιστημίου Bahcesehir της Κωνσταντινούπολης, ο οποίος ειδικεύεται στην ανεργία, λέει ότι αναμένει πως αυτοί που δεν έχουν απασχόληση θα παραμείνουν άνεργοι για παρατεταμένο διάστημα ή για έως 18 μήνες. Αυτό θα είναι μεγαλύτερο διάστημα από αυτό κατά την τελευταία ύφεση της οικονομίας το 2009 όταν η ανεργία ανήλθε στο επίπεδο ρεκόρ του 14,8%. «Καθώς οι προηγούμενες κρίσεις ξεπεράστηκαν γρήγορα, η διάρκεια της ανεργίας δεν ήταν πολύ μεγάλη. Αλλά τώρα ο κόσμος θα είναι άνεργος για πολύ μεγάλο διάστημα», δήλωσε ο Γκιουρσέλ.

Ο κατασκευαστικός κλάδος της Τουρκίας --βασικός κινητήριος παράγοντας της οικονομικής άνθησης κατά το μεγαλύτερο μέρος της 16χρονης διακυβέρνησης του Ερντογάν-- έχει υποστεί ιδιαίτερα σκληρό πλήγμα. Η ζήτηση για κατοικίες και ο αριθμός των κυβερνητικών έργων έχουν συρρικνωθεί ενώ έχει αυξηθεί το κόστος για υλικά όπως ο χάλυβας και το τσιμέντο.

Ο Αμπί, που κατάγεται από την ανατολική επαρχία Βαν, δήλωσε ότι άρχισε να βλέπει την αγοραστική αξία του μισθού του να μειώνεται γύρω στα μέσα την προηγούμενης χρονιάς καθώς η χώρα άρχισε να κλονίζεται από την κρίση του νομίσματός της, που κάποια στιγμή πέρυσι είχε ως αποτέλεσμα η αξία της λίρας έναντι του δολαρίου να μειωθεί στο ήμισυ.

Μέλος του αριστερού συνδικάτου IYI-SEN, ο Αμπί δηλώνει ότι δεν μπορεί να αποπληρώσει το δάνειο των 12.000 λιρών (2.080 δολαρίων) που πήρε για να στηρίξει την οικογένειά του στη Βαν. Αναζητά μια προσωρινή εργασία και δεν είναι αισιόδοξος ότι σύντομα θα καταφέρει να βρει μακροπρόθεσμη απασχόληση. «Ξυπνάω κάθε πρωί και σκέφτομαι ‘Τι θα κάνω; Θα μπορέσω να βρω σήμερα δουλειά;’».

Ενώ η κατασκευαστική δραστηριότητα είναι από τα μεγαλύτερα βαρίδια στην απασχόληση από τον περασμένο χρόνο, ο πολύ μεγαλύτερος κλάδος των υπηρεσιών αντιστοιχεί σχεδόν στο μισό του συνολικού αριθμού των ανέργων της χώρας.

Ο Σελτζούκ Αρμαγκάν Ασλάν, 36 ετών, πουλούσε τηλέφωνα και τηλεοράσεις για το μεγαλύτερο μέρος του εργασιακού του βίου αλλά πριν από πέντε μήνες έχασε τη δουλειά του. Ο Ασλάν δήλωσε ότι καθώς η λίρα υποχώρησε στο ιστορικά χαμηλό επίπεδο των 7,24 έναντι του δολαρίου τον Αύγουστο, ο εργοδότης του πάσχιζε να καλύψει το κόστος των εισαγόμενων προϊόντων και οι πωλήσεις έκαναν βουτιά.

«Η αύξηση του δολαρίου έγινε ξαφνικά αισθητή στον κλάδο, μέσα σε μια εβδομάδα. Στις 10 με 15 ημέρες που ακολούθησαν, οι εταιρίες άρχισαν να λαμβάνουν μέτρα – και το πρώτο ήταν να απολύσουν προσωπικό, όπως πάντα», δήλωσε ο Ασλάν, πριν λάβει το μηνιαίο επίδομα ανεργίας των 1.346 λιρών (233,30 δολαρίων). Ο ίδιος δήλωσε στο Reuters ότι παλεύει να αποπληρώσει τα δάνεια που πήρε για να καλύψει τα έξοδα του γάμου του και της γέννησης της κόρης του πριν από έναν χρόνο. Είπε ότι έφθασε στο σημείο να σκεφθεί ακόμα και να πουλήσει όργανα του σώματός του, εάν κάποιος του προσέφερε χρήματα «Δεν μπορώ ούτε να κοιτάξω καταπρόσωπο την οικογένειά μου. Νιώθω εντελώς ανεπαρκής».