Ο Ερντογάν χάνει τη μάχη με το δολάριο

Σε μια μάχη για τη σταθεροποίηση της λίρας έναντι του δολαρίου, που όλο και περισσότερο φαίνεται ότι θα χαθεί, έχει εμπλακεί ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν, λίγα 24ωρα πριν τις κρίσιμες αυτοδιοικητικές εκλογές της Κυριακής και ενώ τίθενται με μεγαλύτερη ένταση τα δύσκολα ερωτήματα για την εξυπηρέτηση του εξωτερικού χρέους της Τουρκίας, που θα απαιτήσει πληρωμές 177 δισ. δολ. το επόμενο 12μηνο.

Το δολάριο εκτινάχθηκε σήμερα κατά 5% έναντι της τουρκικής λίρας, αμέσως μόλις οι τουρκικές αρχές επέτρεψαν στις τράπεζες της χώρας να τροφοδοτήσουν την αγορά του Λονδίνου με περισσότερες τουρκικές λίρες, χαλαρώνοντας το ιδιότυπο εμπάργκο που είχαν επιβάλλει τις προηγούμενες ημέρες, προκειμένου να περιορίσουν τις κερδοσκοπικές κινήσεις κατά του νομίσματος.

Με ένα συνδυασμό μέτρων, η τουρκική κεντρική τράπεζα και η εποπτική αρχή των τραπεζών είχαν «στεγνώσει» την αγορά από λίρες. Αρχικά, την περασμένη Παρασκευή, η κεντρική τράπεζα ανακοίνωσε την προσωρινή αναστολή των δημοπρασιών παροχής ρευστότητας, χωρίς να διευκρινίσει πότε θα επαναληφθούν.

Αμέσως μετά τη μεγάλη υποχώρηση της λίρας, την περασμένη Παρασκευή, μειώθηκε το όριο των επιτρεπόμενων στις τουρκικές τράπεζες συναλλαγών ανταλλαγής λίρας με ξένα νομίσματα (swaps), με αποτέλεσμα αυτές να μην τροφοδοτούν την αγορά του Λονδίνου με λίρες και να εκτιναχθεί το κόστος αυτών των συναλλαγών, χθες, ακόμη και στο 1.200%.

Το αποτέλεσμα αυτού του... στεγνώματος της ρευστότητας σε λίρες ήταν να μην μπορούν οι ξένοι επενδυτές να αναχρηματοδοτήσουν τις θέσεις short κατά του τουρκικού νομίσματος και να κοπάσουν πρόσκαιρα, όπως αποδεικνύεται, οι πιέσεις, αλλά με σοβαρό κόστος για την Τουρκία, αφού οι επενδυτές άντλησαν ρευστότητα πουλώντας μετοχές και ομόλογα.

Σήμερα, τα... αστυνομικά μέτρα χαλάρωσαν ελαφρώς, καθώς αυξήθηκε το όριο των swaps των τουρκικών τραπεζών από 20% σε 30% των κεφαλαίων τους, με αποτέλεσμα να επανέλθουν ροές ρευστότητας προς τη «δορυφορική» αγορά του Λονδίνου. Όμως, αμέσως αυτό προκάλεσε νέα πίεση στην ισοτιμία δολαρίου - λίρας, που άγγιξε και τις 5,60 λίρες/δολ., ενώ χθες είχε βρεθεί και στις 5,38.

Όπως επισημαίνουν αναλυτές, το μεγαλύτερο πρόβλημα για τη λίρα ακόμη και από τις κερδοσκοπικές επιθέσεις από το εξωτερικό είναι ότι έχει χαθεί η εμπιστοσύνη των Τούρκων πολιτών και επιχειρηματιών στο εθνικό νόμισμα και μετατρέπουν συνεχώς τις λίρες τους σε συνάλλαγμα, περιμένοντας ότι μετά τις εκλογές η λίρα θα υποχωρήσει δραματικά, περίπου όπως είχε συμβεί τον περασμένο Αύγουστο.

Το αποτέλεσμα είναι ότι τα συναλλαγματικά αποθέματα της Τουρκίας βρίσκονται σε επικίνδυνα χαμηλά όρια και προκαλούν εύλογη αμφισβήτηση της δυνατότητας της χώρας να εξυπηρετήσει τις υποχρεώσεις για τα δάνεια ξένου νομίσματος που έχει λάβει κυρίως ο ιδιωτικός τομέας.

Ένας κρίσιμος δείκτης που παρακολουθεί το ΔΝΤ, ο λόγος συναλλαγματικών αποθεμάτων προς τις βραχυπρόθεσμες δανειακές υποχρεώσεις, βρίσκεται χαμηλότερα από το 50%, ενώ για να είναι ασφαλής μια οικονομία χρειάζεται να βρίσκεται τουλάχιστον στο 100%, δηλαδή να καλύπτονται πλήρως από τα συναλλαγματικά αποθέματα οι υποχρεώσεις του επόμενου 12μήνου.

Τι θα γίνει, λοιπόν, με τις πληρωμές, ύψους 177 δισ. δολ., που πρέπει να γίνουν από την Τουρκία το επόμενο 12μηνο; Ο Ερντογάν θα χρειασθεί σίγουρα τη βοήθεια των διεθνών κεφαλαίων για να πληρώσει/αναχρηματοδοτήσει το εξωτερικό χρέος, όμως μοιάζει να κάνει ό,τι μπορεί για να χάσει την εμπιστοσύνη τους.

Από τα «αστυνομικά» μέτρα που λήφθηκαν τις προηγούμενες ημέρες για να σταματήσει η επίθεση στη λίρα, ως τις απειλές ότι θα στείλει στη Δικαιοσύνη την JP Morgan, επειδή προέβλεψε πτώση του τουρκικού νομίσματος, όλες οι κινήσεις του Τούρκου προέδρου και των αρχών της χώρας έχουν δοκιμάσει την υπομονή επενδυτών και κερδοσκόπων, κάνοντας μάλιστα ορισμένους να αναρωτιούνται αν είναι καν επενδύσιμη η τουρκική λίρα σε τέτοιες συνθήκες.

Σίγουρα, για να ανακτήσει την εμπιστοσύνη των αγορών, ο Ερντογάν θα πρέπει να ξεχάσει, μετά τις εκλογές, τη λατρεία του στην πιστωτική επέκταση και την εμμονή του στη διατήρηση χαμηλών επιτοκίων. Χωρίς μια γενναία αύξηση των επιτοκίων, που θα καλύπτει πλήρως τον πολύ υψηλό πληθωρισμό και θα δίνει βέβαιο κέρδος στους ξένους «παίκτες», θα είναι πολύ δύσκολο να προσελκύσει η Τουρκία τα κεφάλαια που χρειάζεται για να μην υπάρξει μια κρίση ισοζυγίου πληρωμών, που θα την έφερνε, άλλη μια φορά, στην πόρτα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

Όμως, με την οικονομία να έχει ήδη βυθιστεί στην ύφεση, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο Ερντογάν θα δεχθεί να προσφέρει στους ξένους επενδυτές αυτά που ζητούν, προκαλώντας ακόμη μεγαλύτερη ύφεση με μια αύξηση των επιτοκίων. Αμέσως μετά τις εκλογές, θα πρέπει και να αποσυρθούν τα προσωρινά περιοριστικά μέτρα για τη σταθεροποίηση της λίρας, άρα θα γίνει πιθανότερη και η εκδήλωση νέας μεγάλης επίθεσης κατά της λίρας.

Όλα δείχνουν ότι, μετά τις εκλογές, ο Τούρκος πρόεδρος θα βρεθεί μπροστά σε δύσκολα διλήμματα, χωρίς να αποκλείεται ακόμη και το... ανήκουστο για τον Ερντογάν, δηλαδή μια νέα προσφυγή στο ΔΝΤ...