Τα υπέρ, τα κατά και τα «ψιλά γράμματα» της τηλεργασίας

Μπορώ να παρέχω την εργασία μου εκτός του χώρου της επιχείρησης ή των εγκαταστάσεων του εργοδότη μου;

Εν συγκρίσει με τα παλαιότερα έτη διαπιστώνουμε ότι το κλασικό μοντέλο της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας έχει πλέον διαφοροποιηθεί και μετεξελιχθεί καθοδηγούμενο από αυτό που αποκαλούμε «flexicurity», μία προσπάθεια δηλαδή συγκερασμού της ευελιξίας (flexibility) και της ασφάλειας (security).

Οι συνεχείς τεχνολογικές και κοινωνικές εξελίξεις οδήγησαν το κλασικό μοντέλο εργασιακής σχέσης σε ένα άλλο επίπεδο.

Μέσα σε όλη αυτή τη διαδικασία και ανάμεσα σε πλείστα νέα μοντέλα εργασίας, γεννήθηκε, ήδη από τα τέλη του 1970, η λεγόμενη τηλεργασία, ήτοι η παροχή εργασίας από απόσταση και εκτός της επιχείρησης του εργοδότη. Μέσω του φαινομένου αυτού η μισθωτή εργασία «αποσυγκεντρωποιείται» και μεταβαίνει πλέον η εργασία προς τους εργαζομένους αντί να μεταβαίνουν οι εργαζόμενοι στην εργασία.

Βασικό γνώρισμα της τηλεργασίας είναι ότι χρησιμοποιεί την τηλεπικοινωνία, την πληροφορική και γενικώς τις ποικίλες δυνατότητες και ευκολίες που προσφέρουν τα τεχνολογικά μέσα και οι τεχνολογίες της πληροφορικής.

Η τηλεργασία ει δυνατόν να παρέχεται από την οικία κάποιου, οπότε μιλάμε για «τηλεργασία κατ’ οίκον», από τηλεκέντρα τηλεργασίας ή από μη σταθερό τόπο, οπότε αναφερόμαστε στην «κινητή τηλεργασία». Επίσης, μπορεί να εργάζεται κάποιος από απόσταση όλες τις ημέρες της εβδομάδας ή και μερικώς, ήτοι σε συνδυασμό με εργασία εντός του τόπου της επιχείρησης. Η μορφή αυτή εργασίας, αναλόγως του βαθμού της προσωπικής εξάρτησης και της δέσμευσης του εργαζομένου ως προς το είδος, τον τρόπο και το χρόνο παροχής της εργασίας του, μπορεί να παρέχεται είτε βάσει σύμβασης εξαρτημένης εργασίας, είτε βάσει σύμβασης έργου ή σύμβασης ανεξαρτήτων υπηρεσιών.

Το γεγονός ότι ο εργαζόμενος βρίσκεται εκτός των εγκαταστάσεων της επιχείρησης οδηγεί σε μια ταχεία συναγωγή συμπεράσματος περί δημιουργίας ανεξαρτησίας, η οποία ωστόσο στις περισσότερες περιπτώσεις είναι φαινομενική και πλασματική, αφού θα πρέπει να συνεκτιμηθούν και άλλοι παράγοντες, όπως το εάν ο εργαζόμενος παρέχει την εργασία του σε έναν αποκλειστικά εντολέα, εάν αναλαμβάνει ή όχι τον επιχειρηματικό κίνδυνο από την έκβαση της εργασίας και επίσης το εάν ο τηλεργαζόμενος διαθέτει ή όχι δικά του κεφάλαια.

Πρέπει λοιπόν, ποικίλοι παράγοντες να συνεκτιμώνται κάθε φορά, αφού οι εργαζόμενοι με αυτή τη μορφή εργασίας χρήζουν προστασίας όμοιας με εκείνους που εργάζονται με το κλασικό μοντέλο σύμβασης εξαρτημένης εργασίας και διά τούτο δεν θα πρέπει να καταστρατηγούνται τα δικαιώματά τους.

Τα οφέλη είναι πλείστα τόσο για τις επιχειρήσεις, οι οποίες μειώνουν το κόστος παραγωγής, όσο και για τους ίδιους τους τηλεργαζόμενους, οι οποίοι εξοικονομούν χρόνο ή διευκολύνονται στην καθημερινότητά τους, βάσει προσωπικών παραγόντων (για παράδειγμα νέοι γονείς ή άτομα με κινητικά προβλήματα).

Ωστόσο, δεν θα πρέπει να παραβλέπουμε και τη μελανή μεριά του φαινομένου αυτού, αφού είναι δυνατόν να οδηγούμαστε σε καταπάτηση δικαιωμάτων, καταστρατήγηση των διατάξεων του εργατικού δικαίου ή ακόμη και στη δημιουργία αισθήματος απομόνωσης ή σύγχυσης του χρόνου εργασίας με τον ελεύθερο χρόνο με απόρροια τη μείωση της αποδοτικότητας ή και τη γένεση ψυχολογικών προβλημάτων.

Η τηλεργασία λοιπόν, είναι μία μορφή εργασίας, η οποία αν και στη χώρα μας δεν είναι ευρέως διαδεδομένη είναι έκδηλο ότι εξυπηρετεί την ελαστικότητα στις εργασιακές σχέσεις και μπορεί να αναδειχθεί και να αξιοποιηθεί ορθά, εφόσον ληφθούν φυσικά τα αναγκαία μέτρα.

*Η κα Ρωσάνα Παναγιώτου είναι Δικηγόρος, LLM Εργατικού Δικαίου.

Αν υπάρχει κάποιο ζήτημα που σας απασχολεί μπορείτε να μας ρωτήσετε: editors@economistas.gr.