Προ των πυλών ένας νέος εμπορικός πόλεμος;
Τον κίνδυνο ενός εμπορικού πολέμου επισημαίνει η Alpha Bank στο Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων. Η απόφαση του προέδρου των ΗΠΑ να μεταβάλει τους συσχετισμούς της παγκοσμιοποιήσεως προς όφελος των ΗΠΑ, τονίζει η διεύθυνση μελετών της τράπεζας, κλόνισε τα θεμέλια του παγκόσμιου εμπορίου, καθώς ήλθε να επιβαρύνει δασμολογικά, προϊόντα αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων από την Κίνα, την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.), το Μεξικό και τον Καναδά. Η κίνηση των ΗΠΑ έχει εκληφθεί ως αρχή ενός εμπορικού πολέμου, αφού η συγκεκριμένη απόφαση έχει προκαλέσει την αντίδραση των άλλων χωρών μέσω της επιβολής αντίμετρων, ωθώντας σε μια γενικευμένη κατάσταση που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τις οικονομίες πολλών χωρών και να εντείνει τις πολιτικές εντάσεις μεταξύ τους. Αφορμή του εμπορικού πολέμου αποτέλεσε η απόφαση του προέδρου των ΗΠΑ να επιβάλει δασμούς στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου από την Ε.Ε. και την Κίνα με γνώμονα την προστασία της απασχολήσεως και τη βελτίωση των εμπορικών συμφωνιών υπέρ των ΗΠΑ.
Πρόσφατη μελέτη της Oxford Economics (Adam Slater, Τhe impacts of rising protectionism, July 2018) στην προσπάθεια προσεγγίσεως των επιπτώσεων ενός εμπορικού πολέμου στις μέρες μας, παραλληλίζει τη σημερινή κατάσταση με εκείνην της περιόδου 1929-1932. Λαμβάνοντας υπόψη, τη σημειωθείσα άνοδο του προστατευτισμού της περιόδου της «Μεγάλης Υφέσεως» (1929-1932), τεκμαίρεται, ότι οι οικονομικές συνέπειες ενός εμπορικού πολέμου που θα ξεκινούσε με την πρωτοβουλία των ΗΠΑ το 2018, θα μπορούσε να διαρκέσει για δεκαετίες. Ειδικότερα, στην περίοδο της «Μεγάλης Υφέσεως» οι επιπτώσεις διήρκεσαν τουλάχιστον μέχρι τη δεκαετία του 1960 με τις μικρές οικονομίες να πλήττονται περισσότερο. Χαρακτηριστικά αναφέρεται, ότι από το 1929 έως το 1932, ο λόγος του παγκόσμιου εμπορίου προς το παγκόσμιο ΑΕΠ υποχώρησε από το 19 % στο 10%, ενώ παρέμεινε σε χαμηλά επίπεδα για πολλά έτη. Χαρακτηριστικά αναφέρεται, ότι στα τέλη της δεκαετίας του 1960, ο συγκεκριμένος λόγος ήταν οριακά υψηλότερος από το επίπεδο του 1929.
Όπως ήταν αναμενόμενο, σημειώνει η Alpha Bank, στη διάρκεια της δεκαετίας του 1930, οι μικρότερες οικονομίες δοκιμάσθηκαν περισσότερο, καθώς το εμπόριο άρχισε να συγκεντρώνεται πέριξ των μεγάλων οικονομιών. Συγκεκριμένα, επηρεάσθηκαν οι αναδυόμενες οικονομίες - κάτι που αναμένεται ότι θα συμβεί επίσης και στη διάρκεια του εμπορικού πολέμου που έχει ξεκινήσει στις μέρες μας. Ο κυριότερος αντίκτυπος για τις αναδυόμενες οικονομίες, ήταν η πτώση των τιμών των βασικών εμπορευμάτων, η οποία με τη σειρά της επιδρούσε ανασταλτικά στην οικονομική ανάπτυξη, καθώς η πλειονότητα των εν λόγω οικονομιών εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από τις εξαγωγές βασικών εμπορευμάτων. Επιπροσθέτως, όπως επιβεβαιώνει το παρελθόν, οι εμπορικοί πόλεμοι επιδεινώνουν τα οικονομικά προβλήματα και οδηγούν σε απώλειες θέσεων εργασίας και έξαρση του πληθωρισμού.
Η χρηματοοικονομική κρίση και η παγκόσμια ύφεση που ακολούθησε την κατάρρευση της Lehman Brothers έχουν οδηγήσει στην επιβράδυνση του παγκόσμιου εμπορίου. Τάση η οποία αναμένεται να συνεχισθεί, εφόσον γενικευθεί ο εμπορικός προστατευτισμός. Η επιβολή δασμών προκαλεί μείωση της αποτελεσματικότητας των παραγωγικών συντελεστών, οδηγεί σε αναποτελεσματική κατανομή των παραγωγικών πόρων και σε εξασθένιση της παραγωγής-καταναλώσεως σε παγκόσμιο επίπεδο. Η επιστροφή στον προστατευτισμό μπορεί να προκαλέσει σημαντικές στρεβλώσεις στην αγορά αγαθών και υπηρεσιών και να δρομολογήσει νέες συμμαχίες με γενικότερες εμπορικές και γεωπολιτικές επιπτώσεις. Ωστόσο, οι απώλειες στην οικονομική δραστηριότητα μακροχρόνια στην περίπτωση ενός εμπορικού πολέμου το 2018, ενδέχεται να είναι μικρότερες, καθώς ο σημερινός προστατευτισμός δεν είναι της ιδίας κλίμακος από εκείνον της δεκαετίας του 1930.