Ο Ερντογάν σε μετωπική σύγκρουση με τις αγορές

Σε τροχιά σύγκρουσης με τις αγορές και υπονόμευσης της εμπιστοσύνης των τουρκικών επιχειρήσεων και νοικοκυριών στη λίρα έχει εισέλθει ο Ταγίπ Ερντογάν, καθώς η προσπάθεια του Τούρκου προέδρου να σταματήσει την πτώση του νομίσματος με «αστυνομικά» μέτρα και χωρίς να αυξηθούν τα επιτόκια έχει τα αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα.

Όπως γράφει το Bloomberg, η Τουρκία καίει γέφυρες με τις αγορές και το κόστος υπεράσπισης της λίρας αυξάνεται. «Ο Τούρκος πρόεδρος πληρώνει το τίμημα της προεκλογικής προσπάθειας (σ.σ.: ενόψει των επαναληπτικών εκλογών στην Κωνσταντινούπολη) να μπαλώσει τα προβλήματα με τις αγορές», σημειώνει το πρακτορείο.

Παρότι κατ’ επανάληψη έχουν διαβεβαιώσει οι τουρκικές αρχές ότι δεν θα εξετάσουν την επιβολή περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων, τα μέτρα που έχουν ληφθεί το τελευταίο διάστημα έχουν έντονη… οσμή capital controls.

Η Τουρκία επανέφερε το φόρο με συντελεστή 0,1% στις συναλλαγές στην αγορά συναλλάγματος και επέβαλε την καθυστέρηση στην εκκαθάριση των συναλλαγών για μία ημέρα, προκειμένου να δυσκολέψει τις κινήσεις όσων πιέζουν τη λίρα.

Παράλληλα, οι αρχές δοκίμασαν κάθε είδους άλλες παρεμβάσεις στην αγορά, προκειμένου να σταματήσουν την πτώση της λίρας, χωρίς να χρειασθεί νέα αύξηση επιτοκίων, την οποία πασχίζει να αποτρέψει ο Ερντογάν για να μην επηρεασθεί αρνητικά η οικονομική δραστηριότητα, αλλά και οι εκλογικές προοπτικές του κόμματός του στην Κωνσταντινούπολη.

Η κεντρική τράπεζα ανέστειλε προσωρινά την παροχή φθηνής ρευστότητας, εμπορικές τράπεζες υπό κρατικό έλεγχο παρενέβησαν στην αγορά συναλλάγματος με πωλήσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων, σε μια προσπάθεια να σταματήσει η κερδοσκοπική πίεση στο νόμισμα.

Όμως, αυτές οι προσπάθειες δεν φαίνεται ότι μπορεί να επιτύχουν τους επιδιωκόμενους στόχους. Χάνοντας την πρόσβαση σε ρευστότητα, ξένοι επενδυτές έχουν προχωρήσει σε ρευστοποιήσεις τουρκικών ομολόγων και μετοχών της τάξεως των 2,5 δισ. δολ., το τελευταίο διάστημα, ενώ από την αρχή της χρονιάς οι καθαρές εκροές φθάνουν το 1,8 δισ. δολ., που είναι και το μεγαλύτερο ποσό από το 2015.

Τα αποτελέσματα αυτών των μέτρων ήταν να επιβραδύνουν την πτώση της λίρας, αλλά όχι και να σταματήσουν την πίεση. Με τέτοιες παρεμβάσεις, όμως, οι ξένοι επενδυτές δεν είναι πλέον διατεθειμένοι να τοποθετήσουν κεφάλαια στην Τουρκία και το μεγάλο ερώτημα που δεν έχει απαντηθεί είναι πώς θα αναχρηματοδοτηθούν τα δάνεια συναλλάγματος του ιδιωτικού τομέα, ύψους 177 δισ. δολ., τα οποία λήγουν το επόμενο 12μηνο.

Ουσιαστικά, οι συνεχείς παρεμβάσεις στη λειτουργία της αγοράς δεν επιτρέπουν στους επενδυτές να καλύψουν το συναλλαγματικό κίνδυνο των θέσεών τους στην Τουρκία, κάτι που έχει δημιουργήσει προβλήματα ακόμη και στην αγορά των κρατικών ομολόγων, που θεωρητικά είναι αρκετά ασφαλή, καθώς το χρέος της Τουρκίας είναι της τάξεως του 35%.

Η συμμετοχή των ξένων επενδυτών στην τοπική αγορά κρατικών τίτλων μειώθηκε σε επίπεδο αρνητικού ρεκόρ, σε ποσοστό μόλις 13%, ενώ το 2013 είχε φθάσει και το 28%.

Την ίδια ώρα, οι Τούρκοι πολίτες και επιχειρηματίες χάνουν την εμπιστοσύνη τους στη λίρα και σπεύδουν να μετατρέψουν τις καταθέσεις τους σε δολάρια και ευρώ για να καλυφθούν από τον πληθωρισμό και τους πολιτικούς κινδύνους. Το πρώτο τρίμηνο του 2019, αγόρασαν συνάλλαγμα αξίας 20 δισ. δολ., ανεβάζοντας σε επίπεδο ρεκόρ τις καταθέσεις τους σε συνάλλαγμα.

Οι τουρκικές τράπεζες ανέβασαν, τον Απρίλιο, τα επιτόκια καταθέσεων λίρας, αλλά μόνο για τέσσερις εβδομάδες οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά μετέτρεψαν σκληρό συνάλλαγμα σε λίρες για να επωφεληθούν από τα υψηλά επιτόκια. Αυτό το μήνα, οι αγορές συναλλάγματος από τους Τούρκους συνεχίσθηκαν.